Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine prihvatilo je gotovo sve zahtjeve za planiranje vjerskih objekata koje su tokom javne rasprave na Nacrt Prostorno-urbanističkog hrama (PUP) Podgorice podnijeli Mitropolija crnogorsko - primorska (MPC) Srpske pravoslavne crkve i Mešihat Islamske zajednice u Crnoj Gori sa ukupno devet lokacija za izgradnju crkava, hramova, parohijskih domova i džamija.
Mitropolija želi crkve i parohijske domove u Donjoj Gorici, Dajbabama, Kućama Rakića i na brdu Pardus, kao i hramove u Beglacima i Dajbabama, dok je Mešihat tražio planiranje parcela za džamije u naseljima Velje Brdo, Delta City i u katastarskoj opštini Podgorica III. Mešihat je inicirao ucrtavanje džamije u Staroj Varoši, ali to nije prihvaćeno.
Ministarstvo prostornog planiranja je zahtjeve prihvatilo djelimično ili u potpunosti, uz naznake da će se konačno razrađivati kroz planove nižeg reda.
Obje vjerske zajednice svoje zahtjeve temelje na značaju očuvanja duhovnog, kulturnog i identitetskog prostora zajednica koje predstavljaju, uz obrazloženje da bi planiranje novih vjerskih objekata doprinijelo razvoju Podgorice, multikulturalnom skladu i većoj dostupnosti vjerskog života građanima.
“S obzirom na predviđeni obim naselja i očekivanu raznolikost njegovih budućih stanovnika, smatramo da je od ključne važnosti unaprijed planirati prostor za potrebe vjerskog života svih zajednica”, poručili su iz Mešihata povodom inicijative za Velje brdo.
Mitropolija je, pozivajući se na popis iz 2023. godine, ocijenila da “preko 140 hiljada građana u Podgorici su se izjasnili kao pravoslavni hrišćani, a ukoliko se uključe i druge dvije opštine na koje se odnosi ovaj PUP, radi se o oko 160 hiljada građana pravoslavne vjere”.
Primjedbe obje zajednice sadržane su u izvještaju sa javne rasprave koji je Ministarstvo prostornog planiranja, na čijem je čelu ministar Slaven Radunović, objavilo ove sedmice.
Izmjenama PUP za Podgoricu, nezavisno od zahtjeva Mešihata i MPC, predviđa se prostor za izgradnju 22 nova vjerska objekta na ukupno 231.769 kvadrata zemljišta, od kojih je dio bio planiran ranijim planskim dokumentima ali nisu bili izgrađeni, dok su više od polovine objekti koji se do sada nisu pominjali u planskim dokumentima. U primjedbi, koju je uputila uprava Glavnog grada, navodi se da “nijedna analiza ili istraživanje nije pokazalo potrebu za proširenjem kapaciteta postojećih vjerskih objekata”, kao i da nije jasno zašto se za te sadržaje predlaže prenamjena gradskog ili državnog zemljišta. Glavni grad je tražio da se ovaj segment preispita, ali Ministarstvo to nije prihvatilo uz obrazloženje da “vjerski objekti se ne mogu tretirati kao javni objekti u smislu javne ustanove, već su u službi građana i ne ugrožavaju javni interes”.
Manastir Dajbabe pod pritiskom hodočasnika
MPC je navela da je na postojećoj lokaciji 18 u Beglacima neophodno predvidjeti mogućnost da se u okviru centralnih djelatnosti grade i vjerski objekti, budući da Mitropolija ima načelni dogovor sa Opštinom Zeta (nerealizovan zbog činjenice da se Glavni grad i Opština Zeta nisu razgraničili) za dodjeljivanje zemljišta na tom području za potrebe izgradnje sabornog zetskog hrama. Ministarstvo je navelo da je dio lokacije 18 namjenjen za centralne sadržaje u okviru kojih je moguća izgradnja i vjerskog objekta shodno Pravilniku.
“Tražimo da se stvore planski uslovi za izgradnju vjerskih objekata - crkve i parohijskog doma, na katastarskim parcelama 4497/3 i 4497/5 KO Donja Gorica, koje je Mitropolija dobila na poklon. Da se iz namjene SMG (stanovanje male gustine) prevedu u namjenu CD (centralne djelatnosti) u okviru kojih je moguća izgradnja vjerskih objekata i da se predvidi mogućnost izdavanja UT uslova iz samog PUP. Na ovom mjestu planiramo izgradnju hrama i nomoh.nor objekta. Tražimo da se stvore planski uslovi za izgradnju objekata (hrama i gostinskih konaka) na katastarskim parcelama 2659 i 2660 KO Dajbabe. Naglašavamo da se navedene parcele nalaze izvan granica nepokretnog kulturnog dobra manastira Dajbabe. Manastir Dajbabe je pod velikim pritiskom hodočasnika i posjetilaca, a postojeći hramovni i smještajni kapaciteti su izuzetno ograničeni. Izgradnjom manastirske crkve bi se doprinijelo očuvanju pećinskog manastirskog hrama kao nepokretnog kulturnog dobra”, navela je Mitropolija.
Iz Ministarstva su naveli da je za Donju Goricu planom je definisana namjena MN (mješovita namjena) u okviru koje je moguća realizacija vjerskog objekta kroz izradu plana nižeg reda, a za lokaciju Dajbaba planom je data namjena VO (vjerski objekti) u okviru koje je moguća izgradnja pratećih sadržaja i hrama, a na osnovu izrade plana nižeg reda.
MPC traži i da se stvore planski uslovi za izgradnju vjerskih objekata - crkve i parohijskog doma, na katastarskim parcelama 1378/2, 1380/2 i 1382/2 KO Dajbabe, koje je Mitropolija nedavno dobila na poklon.
Svi zahtjevi MPC u interesu građana
“Radi se o naselju Kuće Rakića na razmeđu Opština Zeta i Tuzi, u kojem živi određeni broj porodica pravoslavnih hrišćana, čije je najbliže pravoslavno bogoslužbena mjesto udaljeno više od pet kilometara. Porodica koja je poklonila ovo zemljište je poklon učinila upravo sa namjerom da se na njemu izgradi hram. Tražimo da se stvore planski uslovi za izgradnju objekata mješovite namjene na katastarskim parcelama kod hrama Svetih novomučenika na brdu Pardus. Mitropolija će uskoro steći pravo svojine na dijelu zemljišta oko te crkvice, te bi nam od izuzetnog značaja bila mogućnost za gradnju na tom prostoru. Radi se o katastarskim parcelama 263/l, 263/2, 262/1 i 264 KO Liješnje, konkretno dijelovima tih parcela koje se nalaze u neposrednoj okolini zemljišta na kojem je hram” navodi MPC.
Ministarstvo je navelo da će se za gradnju hrama na razmeđi Opština Zeta i Tuzi “definisati tražena lokacija”, dok je kod hrama Svetih novomučenika na brdu Pardus prostor oko hrama dat kao naselja, u okviru te namjene mogu se graditi objekti koji su kompatibilni sadržajima hrama.
MPC je istakla da su svi njeni zahtjev u potpunosti u interesu građana Glavnog grada i drugih okolnih opština kojih se ovaj PUP tiče i svaki od njih je pokrenut autentičnim interesovanjem građana ili pažljivim promišljanjem nadležnih sveštenika.
“Podgorica se svakim danom sve više razvija i raste, te je potpuno razumljiva i potreba za većim brojem vjerskih objekata. Po prošlogodišnjem popisu, preko 140 hiljada građana u Podgorici su se izjasnili kao pravoslavni hrišćani, a ukoliko se uključe i druge dvije opštine na koje se odnosi ovaj PUP, radi se o oko 160 hiljada građana pravoslavne vjere. Broj i kapaciteti postojećih pravoslavnih vjerskih objekata nisu u mogućnosti da podrže veliki broj onih koji dolaze u hramove, naročito u gradskom području. Ne treba izgubiti iz vida da je dostupnost vjerskim objektima, u skladu sa relevantnim međunarodnim dokumentima o ljudskim pravima i slobodama, neodvojivi dio slobode vjeroispovijesti. Takođe, Temeljnim ugovorom
između Crne Gore i Srpske pravoslavne Crkve, naša zemlja se obavezala da će državne vlasti prihvatati predloge nadležnih arhijereja o lokacijama za izgradnju objekata “ukoliko ne postoje protivni objektivni razlozi javnog interesa” (član 13 stav 3)”, navodi MPC.
Kako je očigledno da ne postoje takvi protivni razlozi našim zahtjevima, te da su predlozi realni, ostvarivi i da su u potpunosti na liniji napretka Glavnog grada i boljeg života svih njegovih građana, od kojih veliki broj itekako drži do svog vjerskog identiteta, nadamo se, navodi MPC) da ćete uvažiti naše zahtjeve i uvrstiti ih u planski dokument.
Nema ucrtavanja u Staroj varoši
Mešihat Islamske zajednice U Crnoj Gori podnio je inicijativu za ucrtavanje vjerskog objekta u Staroj varoši, na lokalitetu tvrđave Depedogen, smještene iznad ušća Ribnice u Moraču.
“Ova inicijativa temelji se na značaju očuvanja kulturno-historijskog nasljeđa i potrebi da se revitalizuje prostor koji ima duboko ukorijenjenu istorijsku i duhovnu vrijednost. Prema relevantnim historijskim izvorima, tvrđava Depedogen, podignuta u 15. vijeku. Unutar tvrđave nalazio se vjerski objekat, koji je prema pisanim izvorima izgrađen po nalogu tadašnjih vlasti. Vjerski objekat je služio lokalnoj zajednici ne samo za molitvu, veći kao mjesto okupljanja, obrazovanja i kulturno-administrativnih aktivnosti”, navodi Meršihat.
Kako su pojasnili vjerski objekat bio je sagrađen od drveta i kamenih elemenata, dok su njegovi temelji svjedoci o vještini gradnje tog perioda. Nažalost, usljed historijskih okolnosti, objekat je pretrpio velika razaranja, a njegovi tragovi danas nisu vidljivi.
“Obnova ovog objekta doprinijela bi očuvanju kulturno-historijskog identiteta Podgorice, čime bi se lokalitet Stare varoši dodatno valorizovao kao prostor bogatog multikulturalnog nasljeđa. Takođe, ovaj projekat bi imao značajnu ulogu u očuvanju tradicije, kao i u unapređenju turističkog potencijala grada. Predlažemo da se u prostorni plan Stare varoši uvrsti parcela za izgradnju vjerskog objekta na lokalitetu tvrđave Depedogen, uz projektno rješenje koje bi uključivalo arhitektonske elemente u skladu sa istorijskim karakterom prostora. Ovaj objekat ne bi bio samo mjesto molitve, već i prostor za kulturne, edukativne aktivnosti, otvoren za sve građane i posjetioce”, naveo je Mešihat, dodajući da “u prilogu dostavljamo fotografiju tvrđave Depedogen iz 1888. godine na kojoj se jasno vidi džamija i njena pozicija.
Ministarstvo nije prihvatilo ovu primjedbu uz obrazloženje - obzirom na činjenicu da je lokalitet od kulturno istorijskog značaja, traženi objekat podliježe zakonu koji se odnosi na zaštitu kulturnih dobara pa samim tim se obnova i izgradnja pomenutog mogu realizovati u skladu sa definisanom namjenom same tvrđave, kao i stepenom zaštite kulturnog dobra.
Na Velje brdo za džamiju traže 2000 m2
Mešihat je podnio i inicijativu za predviđanje parcele za izgradnju vjerskog objekta u okviru prostorno-planskog rješenja za planirani kompleks stambenog naselja Velje brdo.
“S obzirom na predvideni obim naselja i očekivanu raznolikost njegovih budućih stanovnika, smatramo da je od ključne važnosti unaprijed planirati prostor za potrebe vjerskog života svih zajednica. Planirano stambeno naselje Velje brdo predstavlja značajan urbanistički projekat koji će doprinijeti širenju i razvoju Podgorice. Očekuje se da će se u ovom naselju naseliti pripadnici različitih vjerskih zajednica, uključujuči i muslimansku zajednicu.
S obzirom na specifične vjerske potrebe, poput obavljanja molitvi i organizacije vjerskih i kulturnih dogadaja, predlažemo da se unaprijed u prostornom planu predvidi parcela za izgradnju vjerskog objekta”, navodi Mešihat.
Pojašnjeno je da bi vjerski objekat na ovoj lokaciji bio bi od ključnog značaja za muslimansku zajednicu, omogućavajući im da obavljaju vjerske obaveze u blizini svojih domova. Pored toga, izgradnja ovakvog objekta dodatno bi,smatra Mešihat, doprinijela kvalitetu života u naselju, jačanju zajedništva i multikulturalnog duha među stanovnicima.
“Predlažemo da se u prostorni plan kompleksa Velje brdo uvrsti parcela površine od najmanje 2000m2, koja bi bila namijenjena izgradnji vjerskog objekta. Predloženi objekat ne bi bio samo prostor za molitvu, već i centar za edukativne, kulturne i društvene aktivnosti”, navodi Mešihat.
Saobraćaj otežava vjerske obaveze
Ministarstvo je primjedbu djelimično prihvatilo uz obrazloženje da u okviru planiranih namjena moguća je izgradnja vjerskih objekata,te da se detaljnom razradom mogu definisati lokacije za realizaciju istih.
Mešihat je podnio i inicijativu za planiranje parcele u naselju Delta City s ciljem izgradnje vjerskog objekta koji će zadovoljiti potrebe muslimanskih vjernika koji žive i rade u ovom dijelu grada.
“Muslimanska zajednica predstavlja važan dio društvenog mozaika Podgorice. U novim djelovima grada, poput naselja Delta City, živi i radi veliki broj pripadnika ove zajednice, čija se brojnost kontinuirano povećava.
Udaljenost od postojecih vjerskih objekata, uz svakodnevne saobraćajne izazove, dodatno otežava obavljanje vjerskih obaveza.lzgradnja vjerskog objekta u ovom naselju bila bi značajan doprinos integraciji vjerskih potreba muslimanske zajednice u širi društveni okvir grada, čime bi se istovremeno očuvala harmonija medu svim građanima i unaprijedila društvena kohezija.
S obzirom na gore navedeno, molimo da se u prostorno-plansku dokumentaciju za naselje Delta City uvrsti predviđanje parcele, površine oko 500 m2 za izgradnju vjerskog objekta. Ovaj prijedlog ne samo da odražava stvarne potrebe muslimanskih građana već i doprinosi razvoju savremenog urbanističkog koncepta koji uvažava različite vjerske i kulturne specifičnosti”, konstatovao je Mešihat.
Ministarstvo je navelo da se primjedba djelimično prihvata uz stav “da u okviru planiranih namjena moguća je izgradnja vjerskih objekata u skladu sa pravilnikom, a realizacija na osnovu plana nižeg reda, u skladu sa propisanim programskim zadatkom”.
Prihvaćen je zahtjev Mešihata za prenamjenu zemljišta na na katastarskog parceli 7998/1, 7999 KO Podgorica III iz SMG (stanovanje male gustine) u namjenu vjerski objekat.
Mitropolija planira da gradi i domove za stare
MPC traži i da se stvore planski uslovi za izgradnju doma starih na katastarskim parcelama 3796 i 3800 KO Mataguži na način da im se dodjeli namjena CD u okviru koje je, između ostalog, moguće graditi i vjerske i objekte socijalne zaštite, kao i ostale kompatibilne sadržaje u skladu sa propisima. Namjera nam je, navodi MPC, da doprinesemo boljem staranju o onim građanima kojima je potrebna naročita pažnja i briga cijelog društva.
“Znamo da nedostaje mjesta u domovima starih i imamo interesovanje da se uključimo u rješavanje tog problema”, poručili su iz MPC, dok je Ministarstvo pojasnilo da je “parcela u okviru namjene naselja, u okviru iste se mogu izdati direktne smjernice”.
MPC je navela i i da u opisu lokacije VO 12 koja se tiče vjerskog objekta na Zabjelu, upisan pogrešan broj katastarske parcele, iako su na grafici oblik i položaj parcele ispravno prikazani. U Nacrtu stoji da je u pitanju parcela 4058/3 KO Podgorica II, a treba da stoji 4058/4.
“Obzirom da uprava grada nije saglasna sa predloženom lokacijom, to će se dati druga lokacija u okviru naselja”, odgovor je Ministarstva.
Bonus video:
