Ukupni depoziti u crnogorskim bankama na kraju jula ostvarili su novi rekord od 5,89 milijardi i za oko 340 miliona su veći u odnosu na isti mjesec prošle godine. I ukupni odobreni krediti su na, do sada, najvećem nivou od 5,3 milijarde i za oko 740 miliona su veći nego prije 12 mjeseci.
Crnogorski građani u bankama, na kraju jula ove godine, držali su 2,26 milijardi eura što je za 300 miliona više u odnosu na prije godinu. Domaća privreda je za 12 mjeseci količinu novca u bankama povećala sa 1,65 na 1,76 milijardi ili za 110 miliona. Država, opštine i javne institucije su depozite povećali sa 453 na 530 miliona.
Građani oročili 17 odsto
Od ukupnih depozita građana od 2,26 milijardi oročeno je svega 385 miliona ili 17 odsto, a ostalo su depoziti po viđenju. Iako su za 12 mjeseci ukupni depoziti građana povećani za 300 miliona, oročeni depoziti povećani su za svega tri odsto. Kamate na oročene depozite, zavisno od vremena oročenja, prosječno iznose od 1,4 do 2,5 odsto. Prosječna efektivna kamatna stopa na kredite u julu je iznosila 5,91 odsto.
Pad depozita u ovom periodu desio se kod stranaca - nerezidenata pravnih i fizičkih lica i to za 180 miliona, sa 1,35 na 1,17 milijardi. Od tog iznosa samo depoziti stranaca kao fizičkih lica smanjeni su sa 842 na 743 miliona. Prema podacima Centralne banke iz platnog bilansa, odliv stranih investicija je povećan sa 177 miliona za šest mjeseci prošle godine na 213 miliona ove godine.
Krediti mogu biti i veći od depozita kao 2008.
Depoziti su višak novca koji klijenti banaka u nekom trenutku imaju na svojim računima, a mogu biti oročeni na određeni period s kamatom kao prihodom klijenta. Banke depozite koriste za klijente kojima su potrebni krediti, uz određeni kamatni prinos za banku. Banke za kreditiranje klijenata koriste i druga likvidna sredstva kao što su njen kapital, pozajmice od drugih banaka i finansijskih organizacija,...
Ukupno odobreni krediti mogu biti i veći od iznosa ukupnih depozita, i prema bankarskoj teoriji to se dešava u periodima ekonomskog rasta nekog društva ili države kada privreda, građani i javna uprava imaju veću potrebu za finansiranjem. U periodu takozvanog ekonomskog buma u Crnoj Gori na kraju 2008. godine, ukupni depoziti u crnogorskim bankama bili su dvije milijarde, a ukupni krediti 2,95 milijardi, odnosno ukupni krediti bili su za 50 odsto veći od depozita, a banke su te kredite finansirale većinom pozajmicama od svojih matičnih banaka.
Dokaz stabilnosti banaka
Generalni sekretar Udruženja banaka Crne Gore Bratislav Pejaković smatra da postojeće stanje depozita na kraju jula kod crnogorskih banaka predstavlja kombinaciju više faktora.
“Prije svega bih naglasio povjerenje koje se gradi kroz duži niz godina jer klijenti prepoznaju standarde poslovanja koji su međunarodno definisani, a prisutni kod naših banaka uz garancije za depozite. Ostali faktori su već prepoznatljivi prilivi od turizma u ovom dijelu godine, prilivi od doznaka iz inostranstva, strane investicije itd. Kvalitetan rast depozita imamo kod sektora stanovništva, ali i kod depozita privatnih kompanija. Imamo rast ukupnih depozita od nekih 2,47 milijardi eura u poređenju sa 2019. godinom kao predpandemijskom godinom za upoređenje. Međutim, svakako bi bankari bili zadovoliniji sa strukturom depozita gdje je svega oko 637 miliona u oročenim depozitima. Naglasio bih da imamo kvalitetnu ponudu po bankama za oročavanje depozita, gdje bih pohvalio manje banke koje doprinose kvalitetu ponude na nivou sistema. Istakao bih ponudu od 2,5% na godišnjem nivou sa ročnošću na šest mjeseci”, kazao je Pejaković.
On ukazuje i na rast bilansne sume banaka, na oko 7,58 milijardi eura, što je za, oko 3,07 milijardi više nego 2019. dok je kreditna aktivnost nominalno jača za, 3,31 milijardi eura.
Građani dužni bankama 2,2 milijarde
Građani su po osnovu kredita dužni bankama za uzete kredite 2,22 milijarde eura i ta suma je za 400 miliona veća nego na kraju jula prošle godine. Domaća privreda je od banaka uzela kredite od 1,76 milijardi i ta suma je za godinu povećana za sto miliona.
Javna uprava je za kredite na kraju jula bila dužna bankama 190 miliona eura, što je za oko 80 miliona manje nego u istom mjesecu prošle godine. Strani građani i preduzeća imaju ukupne kredite kod crnogorskih banaka od 1,06 milijardi, što je povećanje za oko 90 miliona u odnosu na jul prošle godine.
Gotovinski krediti porasli za 43 odsto, građani u kešu uzeli 378 miliona
U ovoj godini je značajno povećano interesovanje građana za gotovinskim i stambenim kreditima.
Za period januar - jul banke su odobrile gotovinske kredite vrijedne 378 miliona eura, dok je u istom periodu prošle godine ta suma iznosila 264 miliona. To je rast od 114 miliona ili za 43 odsto.
Efektivna kamatna stopa (sa svim troškovima) za gotovinske kredite u julu ove godine prosječno je iznosila 7,86 odsto, dok je u istom mjesecu prošle godine bila 8,76 odsto.
Za isti period odobreni su stambeni krediti u iznosu od 126 miliona eura, što je rast za 26 miliona u odnosu na tih sedam mjeseci prošle godine. Kamata na stambene kredite pala je sa 5,56 odsto u julu prošle godine na 5,26 u istom mjesecu ove godine.
Nema ideja za biznis, berza na umoru, nekretnine na vrhuncu...
Sagovornik “Vijesti” sa tržišta kapitala kazao je da građani Crne Gore dvije milijarde drže u bankama jer nemaju vizije i hrabrosti da ih ulože na neki profitabilniji način.
“Većina tih depozita je po viđenju odnosno vlasnici tog novca nemaju nikakvu korist od njegovog držanja u banci. Vrlo malo je oročeno s kamatama do 2,5 odsto, dok je sada godišnja inflacija 4,5 odsto, odnosno u gubitku su i s tom kamatom. Štednja nije moguća samo kroz bankarske usluge, već i kroz kupovinu hartija od vrijednosti, ulaganja u biznis projekte, kupovinu nekretnina i slično... ali, nažalost, u svim tim slučajevima ima vrlo malo stvarnih prilika”, kazao je sagovornik “Vijesti”.
On navodi da svega četiri-pet kompanija s Montenegroberze redovno dijele dividendu i da ona najčešće iznosi pet do osam odsto vrijednosti akcije, uz postepeni rast vrijednosti same akcije.
“Nažalost, vrlo malo je tih kompanija. Koliko je loša situacija na domaćem berzanskom tržištu, pokazuje podatak da je ukupna vrijednost svih akcija koje su za period januar - jul kupljene na berzi 78 miliona eura, od čega se 75,3 miliona odnosi na jednu transakciju kupovinu akcija Hipotekarne banke. Znači na jednu transakciju se odnosi 96,7 odsto ukupnog prometa na berzi. Sve ostale hartije na berzi prodate su za 2,7 miliona eura za sedam mjeseci, što je veoma malo, naročito u odnosu na slobodne depozite od preko dvije milijarde”, kazao je sagovornik “Vijesti”.
On podsjeća i da je Vlada najavila da će ove godine emitovati svoje hartije od vrijednosti na domaćoj berzi od 50 miliona eura.
“To je prema najavama trebalo da se desi u junu, ali nije i ne znamo iz kojeg razloga. Smisao je bio da se dio viška depozita iz banaka usmjeri na te državne dužničke hartije, da njihovi kupci dobiju veći prinos nego što ga imaju u bankama, a da se država jeftinije zaduži”, naveo je sagovornik “Vijesti”.
On ukazuje i da je neizvjesno da li se sada ulaganjem novca u nekretnine taj novac može zaštititi od inflacije i uvećati jer su cijene već na vrlo visokom nivou.
Depoziti vrijede kao 75 odsto BDP-a ili 325 km auto-puta
Bruto domaći proizvod Crne Gore, odnosno vrijednost njene ekonomije, na ovu godinu prema projekcijama Vlade procjenjena je na 7,9 milijardi eura, dok je neto javni dug države na kraju marta bio 4,2 milijarde.
To znači da ukupni depoziti u bankama vrijede koliko i 75 odsto nacionalnog BDP-a.
Takođe, depoziti su veći od javnog duga za 1,7 milijardi.
U planovima Vlade nalazi se skoro 500 kilometara auto-puteva i brzih cesti, čija je izgradnja procijenjena na devet milijardi eura. Tako bi se 65 odsto izgradnje ovih puteva ili 325 kilometara moglo finansirati iz sadašnjih depozita u bankama.
Bonus video:
