Zbog kompleksnosti izgradnje sistema za odvođenje i prečišćavanje otpadnih voda iz budućeg naselja Velje brdo, prva faza ovog naselja sa šest hiljada stanoca gradiće se na septičkim jamama do izgradnje kolektorske mreže, navedeno je u Prostornom planu Podgorice kojeg je prošle sedmice usvojila Vlada.
Trajno rješenje ovođenje otpadnih voda fekalne kanalizacije iz ovog budućeg naselja koje bi ukupno imalo 40 hiljada stanovnika, je izgradnja novog cjevovoda (kolektora) koje bi vodilo do novog uređeja za prečišćavanje otpadnih voda koje tek treba da se gradi u Botunu ako budu rješeni sporovi sa mještanima i Opštinom Zeta.
Septičke jame dok se čekaju kolektori
Prva faza bi se, do izgradnje kompletnog kolektora, priključivala na sadašnji kanalizacioni cjevovod (kolektor) u Ulici Boška Buhe u Tološima, koji se do tada treba prioširiti, kao i na cjevovod koji se planira graditi uz Partizanski put (put prema Marezi), međutim kako je i za to potrebno vrijeme izgradnja prvih objekata bi počela na septičkim jamama.
“Proširenjem planiranih kolektora radnog naziva Kanal 5 i Kanal 6 potrebno je obzbijediti nesmetano odvođenje sanitarnih otpadnih voda od planiranog naselja Velje brdo do centralnog postrojenja za prečišaćvanje otpadnih voda. Za potrebe realizacije prve faze naselja Velje brdo sanitarne otpadne vode će se gravitaciono odvoditi do kolektora u ulici Boška Buhe. Kolektor u ulici Boška Buhe će odvoditi vode iz naselja Vranjići i sanitarne otpadne vode iz naselja Velje brdo. Dio Veljeg brda koji gravitira istočnoj strani Veljeg brda će se gravitacionim putem povezati na kolektor fekalne kanalizacije koji je planiran u ulici Partiizanski put za odvođenje santarnh otpadnih voda iz naselja Tološi. Dok ne dođe do realizacije predmetnih kolektora predviđeno je izgradnja vodonepropusnih septičkih jama ili/i uređaja za prečišćavanje sanitarnih otpadnih voda lokalanog karaktera”, navedeno je u dokumentu.
U nacrtu plana bila je navedeno mogućnost izgradnje lokalnog uređeja za prečišćavanje otpadnih voda iz ovog budućeg giganstkog naselja ispod padina samog brda na obali rijeke Zete, što pripada Parku prirode rijeka Zeta. Ovaj urađaj se sada ne pominje osim u ovom dijelu kao moguća zamjena za septičke jame, ali se detaljno ne razrađuje.
Nema odgovara na pitanje kada, a najavljeno useljenje
U dokumentu nigdje nije navedeno koliko bi trajala izgradnje privremenih i trajnih rješenja sistem odvođenja i prečišćavanja otpadnih voda iz naselja Velje brdo, osim da to “predstavlja ključan segment komunalne infrastrukture novoplaniranog naselja” i da “njegova izgradnja i funkcionisanje direktno utiču na očuvanje zdravlja stanovništva, zaštitu podzemnih i površinskih voda, kao i na ukupni kvalitet životne sredine”.
Prilikom predstavljanja ovog projekta u septembru prošle godine, osam dana pred podgoričke lokalne izbore, premijer Milojko Spajić je prva useljenja u stambene zgrade na Veljem brdu najavio za sredinu 2026. godine, dok je ministar prostornog planiranja i urbanizma Slaven Radulović tokom rasprave u Skupštini da bi to moglo biti odloženo za prvi dio 2027. godine.
Sadašnji uređaj za prečišćavanje obrađuje manje od polovine otpadnih voda iz podgoričke kanalizacije, dok preostali dio ide direktno u Moraču. Zbog toga se ukazuje da bi Velje brdo moralo imati priključenje na novi uređaj kod Botuna.
Za naselje bi išla trećina vode sa Mareze
U nacrtu plana bilo je predviđeno da se za ovo naselje obezbjedi poseban sistem vodosnabdjevanja iz novih bunara u Zagoriču, međutim u konačnom Planu se navodi da će se za snabdjevanje naselja pitkom vodom koristiti samo izvorište Mareza. Sada se rješenje vidi u kombinaciji korišćenja više pumpnih postrojenja i velikih rezervoara kako bi se voda sa izvorišta dovela do vrha brda odakle bi gravitacijskim padom snabdjevala naselje. Izvorište Mareza se nalazi na 35 metara nadmorske visine, dok je rezervoar na vrhu brda predviđen na 270 metara nadmorske visine.
Samo za prvu fazu, kako je navedeno biće potrebno obezbjediti 150 litara u sekundi, što je 10 odsto sadašnjih kapaciteta izvorišta Mareza, dok bi za buduće naslje trebola u konačnom 499 litara u sekundi ili trećina sadašnjeg izvorišta samo za njega.
Podgorica već sada u ljetnoj sezoni ima problema sa vodosnabdjevanjem na višim kotama, tako je Vodovod i ove godine krajem jula uputio apel za racionalnu potrošnju i da se voda iz gradskog vodovoda koristi samo za piće, pripremanje hrane i održavanje higijene. U novom Planu nije navedeno kako bi se sadašnjem dijelu Podgorice, i onom koji bi se širio narednih godine, nadoknadio dio vode koji bi bio usmjeren za Velje brdo.
Sada je plan da se za prvu fazu kod izvorišta Mareza napravi novo pupno postrojenje koje bi vodu pumpalo na 140 metara nadmorske visine gdje bi se nalazi prvi veliki rezervoar. Iz ovog rezervoara voda bi novim pumpnim postrojenjima pumpama do drugog rezervoara na 270 metara nadmorske visine odakle bi se gravitaciono snabdjevao prvi dio naselja Velje brdo.
Nije data procjena koliko bi vremena bilo potrebno za planiranje i izgradnju ovih pumpnih postrojenje i rezervoara. Nije navedeno ni koliki bi bili ti rezervoari, već da bi to pokazala analize podgoričkog Vodovoda.
U tabelama je prikazano da bi za vodosnabdjevanje prve faze naselja bilo potrebno 77 hiljada kubika vode dnevno, odnosno u maksimalnoj potrošnji 151 litar u sekundi. Za svih pet faza naselja dnevno bi trebalo 254 hiljade kubika vode dnevno ili pri maksimalnoj potrošnji 499 litara u sekundi.
“Kapacitet postojećeg izvorišta procjenjuje se na cca 1500 l/s. Novoprojektovani vodovodni sistem bi funkcionisao tako da bi kompletnu vodu sa vodoizvorišta Mareza koja se koristi za potrebe Glavnog grada pumpao na koti cca 140 mnm na istočnoj strani Veljeg brda. Na koti cca 140 mnm predviđena je izgradnja rezervoara “Velje brdo 1”. Zapreminu rezervoara je potrebno definisati kroz izradu potrebnih studija i idejnih rješenja razvoja vodovodne mreže Glavnog grada. Kako je za potrebe vodosnabdijevanja prve faze naselja Velje brdo potrebno cca 10% postojećih kapaciteta vodoizvorišta Mareza planom je predviđeno da se potrebne količine obezbijede sa vodoizvorišta Mareza u djelovima dana kada je potreba Glavnog grada za vodom minimalna”, navedeno je u Planu.
Nove pumpe, kilometri cijevovoda, gigantski rezervoari,.. nigdje eura
Prema ovom planu, voda za Velje brdo bi se uzimala sa glavnog tranzitnog cijevovoda koji vodi od Mareze prema gradu, na Partizanskom putu. Prvi rezervoar na koti 140 metara bi funkcionisao bii kao dio gradskog sistema jer se se sa njega drugim cjevovodom gravitacijski obezbjeđivala voda i za dio grada ispod brda Tološi, Vranići, dio grada preko Morače,... a višak vode bi se tokom niske potrošnje u gradu pumpa u drugi rezervoar na vrhu brda koji bi bio samo za prvu fazu.
“Izgrađena pumpna stanica (na Partizanskom putu) ima za cilj pumpanje kompletne količine vode do rezervoara ‘Velje brdo 1’ koji bi prije svega bio u funkciji postojećeg funkcionisanja vodovodnog sistema Podgorice. A viškovi vode iz rezervoara ‘Velje brdo 1’ bi se transportovali preko pumpi odgovarajućeg kapaicteta do kote 270 mnm lokacije rezervoara ‘Velje brdo 2’. Rezervoar ‘Velje brdo 2’ bi bio izgrađen za potrebe vodosnabdijevanja naselja prve faze naselja Velje brdo”,
Dakle da bi počela prva faza stambenog naselja Velje brdo bilo bi potrebno izgraditi veliko pumno postrojenje u Tološima na Partizanskom putu, zatim cijevovod do kote na 140 metara nadmorske visine gdje bi bio prvi veliki rezervoar u kojem bi bila voda za cijeli dio grada premo Morače i Velje brdo, a zatim novo pumpno postrojenje i cjevovod koje bi nosilo vodu na drugi rezervoar na visini od 270 metara gdje bi se nalazila voda za samu prvu fazu Veljeg brda.
Nije navedeno kololiko bi za ovaj preduslov za početak gradnje naselja bilo potrebno vremena i novca.
Planom se ukazuje da je zbog velikih promjena u vodosnabdjevanju grada, koje zahtjeva naselje Velje brdo, potrebno prethodno uraditi novu studiju, jer postojeće urađena prije 15 godine nije obuhvata ovo gigantsko naselje.
Osim šest hiljada stanova, prema ovom Planu, prva faza imala bi vrtić, osnovnu i srednju školu, dom zdravlja, više poslovnih objekata, trgovine, sportske i zelene površine. Svaka naredna od pet faza širenja naselja, predviđala bi osim stambenih blokova i izgradnju objekata za psrosvjetu i zdravstvo.
Za početak naselja 350 miliona i pet godina
Glavni preduslovi za gradnju osim rješavanja kanalizacionog sistema odvođenja otpadnih i atmosferskih voda, kompleksnog vodovodnos sistema su pumpnim stanicama i rezervoarima, je i gradnja bulevara od Podgorice starim putem do Veljeg brda, a zatim kružnog bulevara padinama Veljeg brda do njegovog vrha.
U planu nije navedeno koliko bi ova sama osnovna infrastruktura za početak gradnje prve faze naselja koštala i koliko bi njena izgradnja trajala.
U prvomom tekstu o ovom projektu u “Vijestima”, dva dana nakon što je najavljen na preskonferenciji premijera, sagovornici koji se profesionalno bave projektovanjem i izgradnjom infrastrukture, kazali su da bi nužna infrastruktura koštala najmanje 350 miliona eura, ukoliko bi uopšte bila moguća, trajala najmanje pet godina. Odnosno da bi tek nakon toga mogla početi izgradnja prvih stambenih zgrada.
Njihove tadašnje tvrdnje potvrđuje ono što sada piše u Prostornom planu, osim što se izbjeglo navođenje preciznih cifri.
Jedini prostorni planer u Savjeta za reviziju ovog plana mr Dragoljub Marković, koji je dao negativno mišljenje, ukazao je i na problem ulaganja ogromnog novca u infrastrukturu.
“Sa aspekta opštih ciljeva i strateških opredjeljenja djeluje prihvatjivije da se sredstva koja bi trebalo država da investira (600 miliona eura?) u infrastrukturno opremanje planiranog naselja preusmjere u razvoj i uređenje naselja koja sada bilježe negativne razvojne i demografske trendove”, kazao je Marković.
Bonus video:
