Svojim djelom “Portugalia Incognita”, poljski umjetnik Marcin Gorski vodi posmatrača na putovanje u srce duboke unutrašnjosti Portugala, u provinciju Beira Baixa, planinsku i često zaboravljenu oblast koja se u vijestima pojavljuje samo tokom izbornih godina ili kada izbije požar, navodi novinarka Sofia Quintas u svom osvrtu...
Upravo će fotografije Marcina Gorskog iz Poljske, biti predstavljene na novoj izložbi u Fotografskoj galeriji “F 64” u Podgorici u srijedu veče u 20 časova. Postavka “IN SITU” je četvrta izložba u ovoj izlagačkoj godini, a selektovao ju je Umjetnički savjet galerije na konkursu za ovu godinu. Kustos izložbe, koja traje do sedmog juna je istoričar umjetnosti Miloš Marjanović koji je i član Umjetničkog savjeta galerije.
U svom tekstu nazvanom “Ljubavna pjesma Portugalu”, Quintas navodi da Gorski od 1999. godine, neumorno bilježi sudbinu tog, zaboravljenog Portugala.
“Ovdje su većina stanovnika stariji ljudi. Neka sela imaju manje ljudi nego što ima prstiju na dvije ruke. Tradicionalna zanatska zanimanja vezana za rad na zemlji polako nestaju - više ih niko ne želi učiti. Mladi su otišli u velike gradove na portugalskoj obali ili su potražili sreću u inostranstvu. Muškarci i dalje nose šešire. Žene prekrivaju kosu maramama. Vino i religija okupljaju ljude. Djeca se vraćaju ljeti, zajedno sa svojim roditeljima emigrantima. Čak i mačke, izgleda, znaju ko je iz sela, a ko nije”, piše novinarka.
Ona ističe da dokumentarni i sociološki pogled Marcina Gorskog nije pogled stranca, već je on godinama živio i radio u Portugalu.
“Ali to nije ni sasvim portugalski pogled. Njegova perspektiva spaja najbolje iz dva svijeta: jedan zna gdje da gleda, a drugi se još uvijek divi onome što nalazi. To je crno-bijela ljubavna poema nepoznatom i nestajućem Portugalu”, poručuje Quintas.
Redovna profesorica Ivana Brezovac na Akademiji umetnosti u Novom Sadu u uvodnom tekstu kataloga ističe da različite kulture nose u svom kodu različite čudnovatosti, “kao da su satkane od hiljadu malih priča koje se kao mreža kapilara prostiru po pejzažu, ljudima, arhitekturi, običajima”...
“Marcin Gorski slijedi te fine staze saznanja koje su vidljive i prohodne onima koji pažljivo i dugo gledaju. Porodične veze odvele su ga da istražuje zabačen i, do skoro vrlo izolovan Portugal, na koji nas je podsetio Vim Venders (Wim Wenders) u svom magičnom filmu ‘Lisabonska priča’ (“Lisabon Story”). Nasuprot Vendersu, u Marcinovim fotografijama nema boje, no to ih ne čini manje uzbudljivim i živim. Odsustvo boje ima ulogu već pomenutog fokusa na vješto uočen detalj koji daje specifičnost svakom prizoru: pas pored nogu, tetovaža na snažnoj mišici, oči mlađe sestre, ruke u džepovima bake u svijetlom kaputu, sjenka čačkalice koja kao žilet oštro siječe bradu vremešnog gospodina... Moglo bi se nabrajati u nedogled, sve su to Rolan Bartovi punktumi koji odvode ove fotografije dalje od fotografskog eseja omeđenog vremenom i prostorom. Ako govorimo o vremenu, ono je arhaično i savremeno, kao da se prošlost ponavlja u sadašnjosti, kao da se taj točak vremena najbolje može sagledati na prizorima “zamrznutog” vremena kako većinom percipiramo fotografije”, bilježi Brezovac.
Ona dalje ističe da se Marcin Gorski ne skriva iza svog fotoaparata, te da su svi akteri, bilo ljudi, zgrade, ulice, stepeništa, kapije, drveće, psi..., aktivni učesnici fotografskih prizora koje autor pažljivo smješta u precizan kvadrat.
“Naziv izložbe sugeriše da će Portugal ostati nepoznanica i nakon susreta s ovim fotografijama. To je svakako tačno, jer ne treba imati iluzija u vezi sa istinitošću dvodimenzionalnog prostora fotografije - on je posljedica stvarnosti koju vidimo i o kojoj maštamo. Žena s mrežom u polju za mene će zauvijek biti žena s krilima koja pod olovnim nebom brižno nagleda polja masline, a preparirana lisica u rukama muškarca u crnoj odori - izgubljeno biće iz šume koje je dobri Robin Hud spasio. Prostori mašte i nagoveštaja sasvim su dovoljni da nas iz fotografske stvarnosti prenesu in situ gdje, pored slike, miris i zvuk zaokružuju iskustvo bivanja na baš tom, specifičnom mjestu, tamo negdje u Portugalu”, piše Brezovac.
Marcin Gorski je fotograf i kustos koji neumorno radi na popularizaciji fotografije. Univerzitetski je profesor, a pored ostalog, predaje i fotografiju na Fakultetu arhitekture Tehnološkog univerziteta u Glivicama u Poljskoj. Kokreator je i kokordinator Evropskog univerziteta EURECA-PRO.
Prvenstveno se bavi dokumentarnom fotografijom. Zanima ga život malih zajednica koje pokušavaju da odole promjenama. U nekim projektima sarađuje sa sociolozima i etnografima. Zahvaljujući porodičnoj tradiciji i obrazovanju, oduvijek je bio fasciniran arhitekturom i interakcijom čovjeka s arhitekturom. Član je Udruženja poljskih fotografskih umjetnika (ZPAF).
Njegovi radovi prikazani su na više od 90 samostalnih i kolektivnih izložbi u Poljskoj, Francuskoj, Portugalu, Švedskoj, Japanu, Sjedinjenim Američkim Državama i drugim zemljama. Autor je i koautor knjiga o fotografiji u Poljskoj, Portugalu i Iranu. Autor i koautor dokumentarnih i foto-socioloških projekata o nestajućim tradicijama i lokalnim zajednicama: Madeiro, Quaresma, Fado i Balcerek. Njegovi radovi objavljivani su u štampi i fotografskim časopisima, a dobitnik je brojnih nagrada i priznanja. Suosnivač je i predsjednik Kuće fotografije u Glivicama, udruženja koje promoviše fotografiju. Suorganizator Mjeseca fotografije u Glivicama i brojnih izložbi, suosnivač grupe “Gruppo F” koja je od 2006. do 2010. objavljivala The F Blog, najpopularniji fotografski sajt u Skandinaviji. Član je portugalskih fotografskih grupa, saradnik portugalskih fotografskih časopisa i član kolektiva KGF i uredničkog odbora Fotoindexa.
Bonus video:
