Drugi koncert Festivalskog orkestra Crne Gore na ovogodišnjem KotorArtu održan je u subotu, 20. jula, u istorijskom ambijentu Katedrale Sv. Tripuna u Kotoru. Orkestrom je dirigovao hrvatski kompozitor i dirigent Mladen Tarbuk, čije bogato umjetničko iskustvo – od upravljanja Hrvatskim narodnim kazalištem Zagreb do saradnje s brojnim evropskim orkestrima – svakako doprinosi pristupu mladim muzičarima te oblikovanju njihove interpretativne svijesti. Na programu je bio ciklus solističkih koncerata za violinu "Četiri godišnja doba" Antonija Vivaldija, objavljen i štampan prije tri vijeka, kao i "Serenada za gudače" Antonjina Dvoržaka.
Osnovan prošle godine od mladih muzičara iz zemlje, Festivalski orkestar Crne Gore prikazao je svoj središnji događaj među tri nastupa na njihovoj ovogodišnjoj turneji. Na otvaranju, ansambl je proslavio jubilej Johana Štrausa Mlađeg, dok je ovim koncertom odao počast vjerovatno najizvođenijim dijelima klasične muzike. Vivaldijevi koncerti za solo violinu, orkestar i baso kontinuo (čembalo) snažno su oblikovali barokni koncertni žanr, a Četiri godišnja doba su vremenom, zahvaljujući programskoj jasnoći, dinamičnom dijalogu soliste i orkestra, kontrasta na raznim nivoima kompozicije, postali most između baroknog izraza i savremene publike.
Solisti u svakom od koncerata bili su mladi muzičari iz redova samog orkestra: Luka Perazić u prvom i trećem koncertu – Proljeće i Jesen, Neda Stojkanović u drugom – Ljeto i Jelena Jovović u četvrtom – Zima, violinistkinja koja je ujedno bila i koncertmajstor orkestra u drugim djelima. Svaki koncert prethodno je bio uvodno najavljen čitanjem Vivaldijevih soneta, koje je dirigent Tarbuk, ne bez harizme, sam interpretirao, nagoveštavajući slikovite muzičke prizore i približavajući publici ideju programnosti u baroku.
Solističke dionice donete su s predanošću, ali i s tragovima neiskustva. S tim u vezi, izvođači bi dodatnim umjetničkim zrenjem mogli razviti izražajnije fraze, jasnije karaktere godišnjih doba, intonativno stabilnije pasaže. Svakako, treba istaći poduhvat Luke Perazića koji se upustio u interpretaciju čak dva koncerta – zadatak koji nosi i fizičku i mentalnu spremnost.
Sama koncepcija interpretacije bila je, međutim, veoma suptilno dramatizovana, s naglaskom na mekoću zvuka. Iako je orkestar bio naštimovan stepen niže, približavajući se tako izvođačkoj praksi baroknog doba, ta tehnička intervencija nije bila dovoljna da stvori uvjeren osjećaj autentične barokne interpretacije. Osim toga, običan slušalac teško da može detektovati razliku u visini štimovanja kao element stila, pa tako autentična barokna interpretacija bez istorijskih instrumenata ili simulacije odgovarajuće tehnike (kraći potezi gudala, na primjer) stvara samo privid autentičnosti. Dualnost svijetlosti i tame, specifična za baroknu estetiku koju je Vivaldi implementirao na više nivoa, nijesu bili oblikovani kroz oštar kontrast, već kroz ublaženiji tonski balans.
Nakon Vivaldija, uslijedila je Serenada za gudače u E-duru Antonjina Dvoržaka, djelo vedrog karaktera i bogate češke melodike, koje je svojim lirizmom i plesnim pokretima pružilo kontrast baroknoj formi. Međutim, otvara se pitanje da li je dramaturški i stilski opravdano u istu koncertnu večer uvrstiti i ovo djelo, ili bi bilo efektnije zadržati se u vivaldijevskom svijetu. Pojašnjenja radi, ciklus Četiri godišnja doba štampan je 1725. godine kao dio zbirke koncerata Takmičenje harmonije i invencije, te je možda dodavanjem još jednog/dva koncerta mogao biti završen ovaj muzički događaj. Ili, kao uvod u Četiri godišnja doba mogla je poslužiti neka od Vivaldijevih kratkih simfonija. Takođe, pitanje je da li bi dramski efekat bio jači da je sonete čitao profesionalni glumac koji bi se kretao kroz ambijent katedrale, ili da je tekst bio prikazan na video bimu tokom izvođenja – čime bi se dodatno osnažila veza između reči i muzike.
Bez obzira na navedena promišljanja, svakako je primetna izuzetna posvećenost Mladena Tarbuka u radu sa mladim muzičarima – kako u tehničkom aspektu, tako i u razvoju razumijevanja značenja muzike i konteksta interpretacije. S tim u vezi, posebnu je impresiju ostavila koncepcija početka drugog stava Zime u kojoj je picikato u orkestru, koji dočarava kišu, bio dinamički izjednačen sa solistom i često iznad njega, suprotno uobičajenim interpretacijama, ali shodno zamisli kompozitora.
Slušajući Festivalski orkestar Crne Gore na KotorArtu ne možemo da se ne sjetimo višegodišnje uspješne orkestarske produkcije ovog festivala. Naime, nekadašnji Festivalski orkestar KotorArta, takođe sastavljen od mladih muzičara, uspio je da kao sezonski orkestar uspostavi visoki nivo profesionalizma i izvođenja složenih dijela raznih stilova, uključujući i brojna kompleksna saremena djela. U tom svjetlu, nastupi aktuelnog orkestra upućuju na nesumnjivo veliki potencijal koji može voditi ka takođe visokim umjetničkim dometima. Ostaje vjera da će se Festivalski orkestar Crne Gore razviti u prepoznatljiv i stabilan ansambl regionalnog značaja. Njegov sljedeći nastup – izvođenje Godišnjih doba Astora Pjacole – s nestrpljenjem se očekuje kao nova prilika za umjetnički iskorak i potvrdu tog puta.
Bonus video:
