Pretposljednji muzički događaj na ovogodišnjem KotorArtu održan je u utorak, 12. avgusta, kada je u kotorskoj Crkvi Svetog Duha solistički resital izvela Gabrijela Montero.
Jedna od najintrigantnijih pijanistkinja današnjice, poznata je po nesvakidašnjem spoju vrhunskog izvođenja klasičnog repertoara i spontanih improvizacija. Montero je programsku koncepciju oblikovala kao dramaturški snažnu cjelinu sastavljenu od dva kapitalna djela romantičarskog pijanizma - monumentalne Sonate u b-molu, br. 2, op. 35 Frederika Šopena i slikovitog Karnevala, op. 9 Roberta Šumana, te improvizacija koje je na licu mjesta osmišljavala prema trenutnoj inspiraciji. Time je ostvarila zanimljivu ravnotežu između prikaza muzičkog djela per se, u kojem je izvođačka sloboda strogo determinisana muzičkim tekstom, i otvorenog kreativnog izraza u muzičkom djelu per usum, što je resitalu i festivalu u cjelini dalo dimenziju ekskluzivnosti i jedinstvenog iskustva.
Prvi dio koncerta protekao je u duhu kompozitorskih poetika ranog romantizma. Montero je resital započela Šopenovom Sonatom u b-molu, u kojoj autor prepliće romantičarsku emocionalnu dubinu s tehničkim izazovima. Na tom tragu, pijanistkinja je gradila interpretaciju prateći kompozitorov luk intenziteta od lirsko-dramatičnog kontrasta u prvom stavu, preko ritmičke preciznosti u drugom, do trećeg stava - jednog od najpoznatijih posmrtnih marševa, i finala u kojem su virtuoznost i energičnost prikazani u suzdržanoj muzičkoj misli. Kroz interpretaciju Montero je istakla sopstveno razumijevanje Šopenovog rukopisa, koji dopušta određene slobode. Tako je težila da početnu temu prikaže u melodijsko-ritmičkoj širini, suprotstavljajući se inicijalno fragmentarnijoj fakturi muzičkog teksta. U posmrtnom maršu pijanistkinja je istakla emotivnost u punoj težini oblikujući dramaturški razvoj kroz preciznu dinamiku. Interpretacijom kontrastnog, središnjeg dijela stava - u duru, Montero je naglasila refleksivnost izvanmuzičkog sadržaja uspostavljajući balans između melanholije i nade.
Klavirski ciklus od 21 komada, Karneval op. 9, kroz koji Šuman prikazuje maskirane učesnike karnevala, Montero je izvela s izobiljem kontrasta na različitim nivoima kompozicije. Pijanistkinja je istakla integrativni element - muzički kriptogram ASCH (slovni kod u notama, izveden iz imena grada Aš i prezimena Šuman) koji prožima djelo u cjelini. Time nas je podsjetila na svijet Šumanovih prijatelja i kolega (Šopen), njegove karnevalske impresije i likove iz italijanske komedije dell’arte (Arlekin, Pjero, Pantalone), kao i na intimne sfere - ljubavi (Klara, Estrela). Kroz suptilne kontraste dinamike, tempa i harmonskog jezika Montero je posebno naglasila Šumanovu bipolarnu prirodu: introspektivnog i kontemplativnog Šumana (Euzebije) nasuprot vatrenom i impulsivnom Šumanu (Florestan).
Gabrijela Montero je studirala u Sjedinjenim Američkim Državama i na Kraljevskoj akademiji u Londonu, nastupala je kao solistkinja i kamerna muzičarka u brojnim prestižnim koncertnim salama, a bavi se komponovanjem i improvizatorskom praksom. S tim u vezi, na KotorArtu se predstavila i kao veoma vešta improvizatorka. Ostvarivši neposrednu komunikaciju s publikom, tražila je od nje da otpeva melodije prepoznatljive u lokalnoj zajednici. Tako su na samom KotorArtu nastale, jedna za drugom, improvizacije na temu Kola Bokeljske mornarice, pjesme Još ne sviće rujan zora i refrena Bokeljske noći. Iako je svojim improvizatorskim umijećem stvarala privid nekih klasičnih formi, improvizacije su na nivou cjeline ostajale u domenu fantazije kao muzičkog oblika. I ne samo u pogledu forme, nego i harmonskog jezika, improvizacije su duboko ukorijenjene u romantizmu, što je stilski pružilo odličnu povezanost s prvim dijelom resitala. Pored toga, svaka od tri improvizacije nosila je svoj karakter: prva vesela i razigrana, druga lirska i dramatična, treća igračka i virtuozna, te su ostvarile utisak stilski zaokružene cjeline. Razvijajući vještinu improvizacije od djetinjstva, Montero je svojim nastupom pokazala način ostvarivanja duboke komunikacije s publikom i pružila uvid u njen unutrašnji (muzički) svijet.
Resitalom Gabrijele Montero na KotorArtu je nastavljena tradicija nastupa velikih imena pijanizma - nakon Denisa Macujeva, Juđe Vang, Nikole Luganskog, Iva Pogorelića, Valentine Ljisice... Međutim, ovaj put je Festival istovremeno publici ponudio rijetku priliku da prisustvuje improvizatorskoj praksi na nivou koncertne dvorane - umijeću kojim danas vlada tek mali broj izvođača klasične muzike.
Montero je programsku koncepciju oblikovala kao dramaturški snažnu cjelinu sastavljenu od dva kapitalna djela romantičarskog pijanizma - monumentalne Sonate u b-molu, br. 2, op. 35 Frederika Šopena i slikovitog Karnevala, op. 9 Roberta Šumana, te improvizacija koje je na licu mjesta osmišljavala prema trenutnoj inspiraciji
Bonus video:
