Vlada u tehničkom mandatu trebalo bi da obavlja isključivo “tekuće poslove”, uzdržavajući se od važnijih ekonomskih i političkih poteza, ali i od zapošljavanja u javnom sektoru, imenovanja na pozicije u izvršnoj vlasti, budžetskih preusmjeravanja...
To je za “Vijesti” rekao predsjednik Udruženja pravnika Crne Gore Branislav Radulović.
Vlada Dritana Abazovića nalazi se u tehničkom mandatu od kraja prošle sedmice, kad je glasovima 50 poslanika srušena u parlamentu.
Ona će, prema Ustavu Crne Gore, ostati u tom statusu do izbora novog kabineta.
Međutim, ni Ustavom ni zakonima nije definisano šta Vlada (ne) smije preduzimati dok je u ostavci. Abazovićev kabinet pripremio je Nacrt zakona o Vladi, kojim bi ovo pitanje trebalo precizno da bude definisano. To znači da će do usvajanja zakona, od dobre volje izvršnih vlasti zavisiti da li će u tehničkom mandatu sprovoditi samo najosnovnije poslove.
U međuvremenu, u najavi su odluke koje bi mogle da budu vrlo sporne, kao što je navodni plan Vlade da kupi akcije Elektroprivrede Crne Gore (EPCG) da bi od tog novca državna energetska kompanija preuzela nikšićku Željezaru.
Radulović navodi da “tehničke vlade” - one koje nastavljaju s radom nakon gubitka povjerenja ili skraćenja mandata parlamentu - po pravilu imaju ograničen opseg nadležnosti, koje se, kaže, svode na sprovođenje “tekućih aktivnosti”.
”Shodno članu 110 Ustava, Vlada kojoj je prestao mandat ne može raspustiti Skupštinu, i u praksi ona do izbora nove vlade, kako navodi profesor Mladen Vukčević u ‘Komentaru Ustava Crne Gore’, obavlja ‘samo tekuće poslove i ustručava se da preduzima značajnije ekonomske i političke mjere iz svoje nadležnosti’”, istakao je.
Radulović navodi da bi trebalo da se ograničenja u radu Vlade u tehničkom mandatu uglavnom odnose na nova zaduženja, izdavanje državnih garancija, korišćenje tekuće budžetske rezerve, zakonodavnu inicijativu, zapošljavanja u javnom sektoru, imenovanja državnih sekretara i savjetnika, promjene sistematizacija, kao i na izmjenu ili donošenje glavnih strateških dokumenata, promjenu spoljne politike, budžetska preusmjeravanja i slično.
”Kako je do sada bio slučaj da ‘tehničke vlade’ zloupotrebljavaju svoju poziciju u cilju ‘institucionalne prednosti’ u izbornom procesu za subjekte koji je čine, to je bilo potrebno da se u Nacrtu zakona o Vladi, koji je u procesu javne rasprave, jasnije naznače ograničenja u radu ‘tehničke vlade’, primarno u (zlo)upotrebi budžetskih sredstava i zapošljavanja u javnom sektoru”, kaže on.
U Nacrtu zakona o Vladi, koji je predstavljen krajem jula, piše da vlada kojoj je prestao mandat vrši samo “tehničke poslove iz svoje nadležnosti”. Oni, kako pojašnjavaju, obuhvataju poslove koji se odnose na izvršavanje “redovnih zakonom utvrđenih finansijskih i drugih obaveza koje ne stvaraju nove finansijske obaveze, bez saglasnosti Skupštine”.
”Vlada kojoj je prestao mandat ne može vršiti postavljenja, davati saglasnosti na postavljenja, osim ako se ona sprovode u skladu s redovnom procedurom i započetim postupcima. Vlada kojoj je prestao mandat može određivati vršioce dužnosti”, navodi se u Nacrtu.
Prethodna Vlada, na čijem je čelu bio Zdravko Krivokapić, donijela je u tehničkom mandatu, nakon što joj je 4. februara izglasano nepovjerenje, nekoliko odluka zbog kojih je bila na udaru dijela javnosti i partija.
Među njima su davanje saglasnosti EPCG-u - na elektronskoj sjednici, o kojoj nije bila obaviještena javnost - da s 10 miliona eura pokrije prošlogodišnji gubitak Crnogorskog elektrodistributivnog sistema, imenovanje pomoćnika u ministarstvima finansija i ekonomskog razvoja, raspisivanje konkursa za direktore predškolskih ustanova, osnovnih i srednjih škola i imenovanje dijela njih...
Koliko će Abazovićev kabinet biti u ostavci, zavisiće od brzine konstituisanja nove vlasti. Predsjednik države ima nešto manje od mjesec da predloži mandatara, nakon čega će poslanici morati u roku od 90 dana da izaberu vladu.
Do nove izvršne vlasti može se doći i vanrednim izborima, ali oni mogu biti raspisani samo ako se Skupština raspusti ili joj se skrati mandat. Parlamentu nije podnijeta inicijativa o skraćenju mandata, a uslovi za raspuštanje mogu se steći jedino ako poslanici ne izaberu vladu nakon što šef države predloži mandatara.
Podsjećajući da će Ustavni sud početkom septembra ući u blokadu (neće imati kvorum za rad nakon penzionisanja jednog sudije) i da je zbog toga mogućnost brzog zakazivanja i održavanja prijevremenih izbora krajnje neizvjesna, Radulović kaže da bi se stoga moglo desiti da aktuelna Vlada duže bude u tehničkom, nego u redovnom mandatu, koji je trajao 113 dana.
Zato je, navodi, jedna od opcija izbor “tehničke prelazne vlade”, koja bi, dodaje, morala da ispuni nekoliko uslova.
Ona bi, prema njegovim riječima, morala da bude neka vrsta “koncentracione vlade”, u kojoj bi primarno bile stranke manjinskih naroda, subjekti koji su izglasali nepovjerenje Abazovićevoj manjinskoj Vladi i “moguće djelovi manjinske Vlade, a po mogućnosti i drugi subjekti”.
”To samo po sebi daje zbir viši od dvije trećine ukupnog broja poslanika, čime se dodatno pojačava njen legitimitet, ali se istodobno niti jednom subjektu ne bi omogućio ‘monopol’ u odlučivanju. Tako struktuirana ‘tehnička - prelazna’ vlada bila bi ‘ljekovita’ i za rad parlamenta, jer bio on mogao da istovremeno obezbijedi potrebne kvalifikovane većine za deblokadu institucija koje su u v.d. stanju i da do kraja godine završi rad na izbornom zakonodavstvu”, objašnjava sagovornik.
Primarni zadatak takve vlade bio bi, kaže, stabilno finansiranje države i uredno izmirenje plata, penzija i drugih obaveza kroz usvajanje budžeta za narednu godinu, čime bi se, dodaje, izbjegla opasnost od uvođenja privremenog finansiranja.
”Činjenica da bi se radilo o ‘oročenoj vladi’ i u pogledu trajanja i u pogledu obima aktivnosti, ona bi, osim obezbjeđenja institucionalne održivosti i stabilnosti sistema, trebalo da međunarodnim partnerima da snažne garancije da će Crna Gora ostati pouzdan EU i NATO partner, i da će pored usaglašene evropske spoljnje politike svojim aktivnostima pomoći što bržu deblokadu institucija. Treći uslov ili ograničenje je da članovi vlade, a posebno premijer, neće koristiti pozicije za stvaranje prednosti za bilo kog subjekta u izbornom procesu. I konačno, cilj bi bio da se nakon dva neuspjela eksperimenta s ‘ekspertskom’ i ‘manjinskom’ vladom, što prije dođe do 45, stabilne, programske, četvorogodišnje političke vlade, koja bi okončala proces EU integracija”, konstatuje Radulović.
Sjeverna Makedonija: Prelazna vlada 100 dana prije izbora
Radulović kaže da nakon perioda višedecenijske “političke statike”, Crna Gora živi vrlo intezivan period “političke dinamike” koja, prema njegovim riječima, može imati obilježje političke nesigurnosti i nestabilnosti, ali istodobno i obrise političkog sazrijevanja.
”Mnoge države su upravo iz tog razloga zakonima o vladi utvrdile položaj ‘tehničke vlade’ i njene ograničene nadležnosti, ili kao npr. Republika Sjeverna Makedonija koja je utvrdila da se 100 dana prije izbora formira posebna vlada ‘tehničkog karaktera’ kako bi svi subjekti izbornog procesa bili ravnopravni u izbornoj utakmici”.
Prema njihovom Zakonu o Vladi, parlament bira prelaznu vladu za sprovođenje izbora, na čelu s novim premijerom, kog predlaže najveća stranka vladajuće većine.
Skupštinja (Sobranje) na predlog premijera bira ministre unutrašnjih poslova i rada i socijalne politike, koje predlaže opozicija, a kojima mandat traje do dana objavljivanja zvaničnih rezultata izbora. Ministra unutrašnjih poslova predlaže opoziciona partija s najvećim brojem poslanika, nakon konsultacija s dvije stranke s najvećim brojem poslanika. Ministra rada takođe predlaže opoziciona stranka s najvećim brojem predstavnika u parlamentu.
Bonus video:
