Politički analitičar i profesor u penziji Filozofskog fakulteta u Zagrebu Žarko Puhovski, ocijenio je da je izvjesnije da se raspišu novi izbori, nego da se izvorna parlamentarna većina od 30. avgusta 2020. usaglasi po svim pitanjima koja su predviđena Sporazumom koji su potpisali 2. septembra.
”Oni koji su doveli do sukoba ostaju u parlamentu, nije bilo novih izbora. Odnosi su matematički isti, ali međusobni odnosi - politički, psihološki su se pokvarili, u međuvremenu. Tako da mi se sada čini da je manja vjerovatnoća za onako kompleksnu koaliciju kakva je bila prije godinu i koliko, nego li tada kada je do nje došlo”, kazao je Puhovski za “Vijesti”.
On je ocijenio da je lider DPS-a Milo Đukanović prepreka napretku Crne Gore u pregovorima sa EU, navodeći da je “on prepreka koja ima značajan udio u parlamentu”.
Parlamentarna većina tri koalicije predvođene DF-om, Demokratama i GP URA, potpisala je 2. septembra Sporazum kojim su se obavezali da će u narednih petnaest dana formirati novu vladu i novo rukovodstvo Skupštine. Da li to nagovještava izlazak iz trenutne političke krize u Crnoj Gori?
To je jedno od obećanja koja se u ovakvim situacijama daju. Ne mogu imati dovoljno informacija, ali mi se čini u ovom trenutku da oni koji su to obećali nisu baš sasvim kontrolisali situaciju. Čini mi se da nisu mogli biti baš sigurni u to kakvi su odnosi, pa su, moguće je, rekli nešto što ne mogu ispuniti... Za nedjelju dana bi to moralo biti urađeno. Meni se čini da je to ne baš vjerovatno.
Zašto mislite da je to malo vjerovatno?
Pa zato što oni koji su doveli do sukoba ostaju u parlamentu, nije bilo novih izbora. Odnosi su matematički isti, ali međusobni odnosi - politički, psihološki su se pokvarili, u međuvremenu. Tako da mi se sada čini da je manja vjerovatnoća za onako kompleksnu koaliciju kakva je bila prije godinu i koliko, nego li tada kada je do nje došlo. A ni ona nije dugo trajala, kao što znate.
Sada se kao rješenja za izlazak iz krize pominju politička vlada ili tehnička vlada, koja bi imala zadatak da pripremi izbore. Koje bi rješenje bilo bolje za Crnu Goru?
Ako je moja procjena tačna, a opet ponavljam - dosta dobro poznajem situaciju, ali sam ipak izvana, pa ne mogu znati sve detalje, onda je, ipak, najmanje loše pripremati izbore što je moguće prije. Jer ovo drugo znači samo produžavanje krize i, što je puno važnije, spuštanja nivoa povjerenja ljudi u parlament, odnosno, demokratske institucije.
Predstavnici Evropske unije, koji prate procese u Crnoj Gori, su u posljednje vrijeme slali poruke da ne vide DF kao dio izvršne vlasti. Slične poruke diplomate su poslale i na sastanku koji je u četvrtak održan sa opozicionim zvaničnicima, kada su izrazili očekivanje da će biti formirana vlada u kojoj bi bile proevropske partije. Iako diplomate na tom sastanku nisu nametale rješenje izlaska iz aktuelne političke krize, da li i u kojoj mjeri treba uvažiti njihove sugestije ako je prioritet države ulazak u EU?
Prije svega, ulazak u Evropsku uniju ne može biti prioritet, jer toga nema u narednih deset godina.
U ovom trenutku je velika opasnost za Crnu Goru da se nastavi “razvijati” u pravcu Bosne i Hercegovine - dakle, nekoj vrsti polu protektorata. Paradoks je u tome što takav smjer zagovaraju oni koji sebe nazivaju crnogorskim suverenistima. To je loš vic neke vrste. Jer ako je o suverenisti riječ, onda nije bitno dolazi li “injekcija” iz Beograda ili iz Brisela, ako ne dolazi iz Podgorice. Mi imamo suvereniste koji smatraju da je ono što dolazi iz Brisela dobro za suverenost, a ono što dolazi iz Beograda i Moskve loše za suverenost. Ti ljudi “nemaju pojma” što suverenost znači. Ja ne mislim da ne treba prihvatati predloge izvana, naprotiv, siguran sam da ih treba prihvatati, ali ta ideja da u tehničkim pitanjima dogovora o većini sudjeluju stranci, doista svodi Crnu Goru na poziciju Bosne i Hercegovine i Kosova.To je, po mom sudu, sramota za svaku državu.
Šta Vi mislite da je rješenje?
Da se ti ljudi koji odlučuju zatvore i sjede dok ne donesu odluku, odnosno, dok ne shvate da odluku ne mogu donijeti i odluče se na nove izbore.
Kako sada vidite poziciju DPS-a i njenog lidera Mila Đukanovića? Mislite li da je Đukanović prepreka da se napreduje u pregovorima sa EU?
On je sigurno prepreka, ali on je prepreka koja ima značajan udio u parlamentu. Dakle, on je “igrač”, kako bi se reklo. Prema tome, vi možete smatrati šta god hoćete prema njemu, a ja odavno nemam pozitivno mišljenje o tako dugotrajnom autokratskom vladaru, ali on odlučuje o, zapravo, najvećem klubu u parlamentu. Naprosto, bez njega je, kako sad stvari stoje, nemoguće dobiti većinu koja ne bi bila pod direktnim uticajem iz Beograda.
Kako vidite pozicije zemalja Zapadnog Balkana kada je u pitanju pristupanje EU? Zašto se zastalo na tom putu?
U ovom trenutku, sve je stalo zbog Evropske unije na ZB. Jer, Evropska unija se vrpolji u mjestu, jer ne može vlastitu poziciju odrediti ni zbog ratnih događaja u Ukrajini, niti zbog tog šegrtskog odnosa spram SAD u kojem se našla, niti spram ruske prije. Onda kada bi se to sve nekim čudom eliminisalo čudesnim mirovnim sporazumom, onda bi vjerovatno stare probleme unutrašnjih odnosa EU bez Velike Britanije, gdje se stavr svodi na pitanje odnosa Njemačke i Francuske, pa zemlje drugog ranga koje sepokušavaju ubaciti da igraju neku ulogu kao što su Italija, Španija i Poljska. Tu se nalazimo pred jednim konglomeratom problema. Ono što je s trećeg nivoa, možda najveći problem je takozvani problem vrijednosti - a to je odnos spram Mađarske i Poljske kao država koje su jasno dale do znanja da neke od temeljnih vrijednosti EU ne prihvataju.
Gdje je tu Crna Gora? Rekli ste da u narednih 10 godina nemamo čemu da se nadamo u smislu ulaska u EU.
Crna Gora je sigurno ispred svih drugih post jugoslovenskih republika koje nisu ušle u Evropsku uniju, tu nema spora. Ali, u ovom trenutku stvari ne zavise od Crne Gore. A ovaj trenutak bi mogao potrajati.
A od čega najviše zavisi?
Od te tri temeljne tačke funkcionisanja EU, jer vi morate dobiti konsenzus Evropske unije za proširenje. Ono što bi eventualno moglo skratiti rok, odnosno, pomoći Crnoj Gori je, kada bi se nekim čudom, Švajcarska ili Norveška odlučile da uđu u EU. Jer bi njih odmah primili, a onda bi se, na neki način, otvorila mogućnost za eventualni ulazak Crne Gore. Međutim, to se sada ne čini vjerovatnim. Zato ja ne vidim u ovom trenutku mogućnost da Crna Gora u narednim godinama uđe u Evropsku uniju.
Bonus video:
