Pravni haos u Šavniku: Ni novih izbora, ni prinudne uprave

U Šavniku neće biti novih lokalnih izbora, niti će u toj opštini biti uvedena prinudna uprava.

To je epilog jučerašnjih poteza šefa države Jakova Milatovića i kabineta premijera Milojka Spajića, nakon kojih se ne nazire rasplet komplikovane političke situacije u poddurmitorskoj varoši, u kojoj još nisu okončani izbori koji su počeli prije skoro godinu i po. Naprotiv, prilike su se dodatno zamrsile, pa je pitanje da li, u trenutnim okolnostima, išta osim završetka započetih izbora može riješiti šavnički rebus.

Vlada je prekjuče raspustila šavnički parlament i imenovala odbor povjerenika koji će ga mijenjati, ali su istog dana uveče odbornici vladajuće koalicije na elektronskoj sjednici lokalne skupštine izglasali skraćenje mandata, pokušavajući da izbjegnu uvođenje prinudne uprave.

Dok se juče čekao odgovor Vlade na to, odluka o prinudnoj upravi iznenada je - povučena. Kako je “Vijestima” nezvanično objasnio izvor, to je učinjeno jer je odluka Skupštine opštine (SO) Šavnik o skraćenju mandata stupila na snagu danom donošenja, dok je odluka Vlade trebalo da stupi na snagu danom objavljivanja u Službenom listu. Drugi izvor “Vijesti” rekao je, prije zvaničnog saopštenja Generalnog sekretarijata Vlade (GSV), da u Ministarstvu javne uprave (MJU) nisu bili upoznati s povlačenjem odluke čije su usvajanje predložili.

GSV je saopštio da je potez povučen “kako ne bi došlo do objavljivanja dva pravna akta koja na različite načine uređuju isto pitanje”.

“Imajući u vidu da je Skupština opštine Šavnik izglasala odluku o skraćenju mandata koja stupa na snagu danom donošenja, GSV je obavijestio MJU kao predlagača navedene odluke o povlačenju iz procedure objavljivanja u Službenom listu Odluke o raspuštanju SO Šavnik”, saopštili su.

Međutim, nejasno je kako je odluka povučena, s obzirom da je van snage mogla samo da je stavi samo Vlada, koja je donijela, a ne GSV, koji nema nikakva ovlašćenja po tom pitanju.

Tako je iz igre ispala opcija uvođenja prinudne uprave, a na stolu ostala odluka odbornika Demokratske partije socijalista (DPS) i Socijaldemokrata (SD) o raspuštanju parlamenta, koja je mogla da vodi raspisivanju novih izbora, iako je upitno kako bi to moglo biti učinjeno s obzirom da aktuelni nisu završeni.

Onda se oglasio šef države Milatović, saopštivši da “Odluka o skraćenju mandata odbornika SO Šavnik” ne pruža pravno valjan osnova da raspiše izbore.

On je kazao da je odredbama Zakona o lokalnoj samoupravi propisano da SO može donijeti odluku o skraćenju mandata parlamentu, “dok se sadržinski donijetom odlukom uređuje skraćenje mandata odbornika”. Navodi da propisi ne poznaju mogućnost “skraćenja mandata odbornika”, već se pravni institut skraćenja mandata SO “sistemskim zakonskim rješenjima odnosi na skupštinu kao kolektivni organ, a ne na odbornike koji je sačinjavaju”.

“Ovlašćenje predsjednika države da raspiše izbore može se zasnivati isključivo na prethodno donijetoj odluci o skraćenju mandata skupštine, što u konkretnoj situaciji nije učinjeno”, tvrdi Milatović.

On je apelovao na nadležne institucije da preduzmu “sve neophodne mjere i radnje kako bi se već započeti izborni proces u Šavniku najzad okončao, a ova opština prestala da bude talac političkih prepucavanja”.

Član Državne izborne komisije (DIK) i saradnik na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Damir Suljević, ocijenio je da Milatovićeva odluka predstavlja odgovoran i jedini ispravan potez.

“Da je nekim slučajem postupio drugačije, legitimisao bi u zakonu neutemeljene odluke Vlade i SO Šavnik”, rekao je on “Vijestima”.

Suljević navodi da šavnički parlament nije sebi mogao da skrati mandat, jer je, kaže, taj mandat već uveliko istekao.

“A, s obzirom da ovaj saziv SO više ne postoji, ni Vlada nema mogućnost njihovog raspuštanja zbog nezasijedanja i neizvršavanja obaveza, niti mogućnost uvođenja prinudne uprave u toj opštini... Da su ovakva rješenja postojala kao mogućnost i da je bilo zakonito riješiti situaciju u ovoj opštini na taj način, sigurno da se ne bi čekalo ovoliko vremena, a definitivno i da se ne bi apostrofiralo okončavanje izbornog procesa u toj opštini kao jedino moguće rješenje”, ocjenjuje sagovornik.

Iz DPS-a su prvo pozdravili odluku Vlade, rekavši da je to “još jedna pobjeda prava i poštovanja zakona nad nasilnim pokušajima zauzimanja vlasti u Šavniku”, da bi potom pozdravili i potez Milatovića, pozvavši izvršnu vlast da stvori uslove da se okončaju “već raspisani izbori u Šavniku”.

Stoga se postavlja pitanje da li za njih i dalje važi odluka o raspuštanju šavničkog parlamenta, koju su donijeli njihovi odbornici.

Izbori u Šavniku počeli su 23. oktobra 2022. godine, kada su održani u još 13 opština, ali još nisu okončani jer članovi biračkih odbora iz opozicione koalicije “Za budućnost Šavnika”, koju predvodi nekadašnji Demokratski front, nisu dozvoljavali dijelu novoupisanih birača da glasaju jer su, tvrde, prepisani da bi podržali DPS.

Na dva birališta, u zgradi Opštine i selu Kruševice, gdje pravo glasa ima 541 birač, glasalo se u devet navrata, posljednji put 18. decembra, kad su izbori opet prekinuti, nakon čega tamošnja Opštinska izborna komisija (OIK) nije mogla da se dogovori o tome da ih ponovi. Do sada je pred pravosudnim organima procesuirano više desetina lica zbog dešavanja u vezi sa izborima u Šavniku, koja su uključivala brojne incidente, pa i fizičke sukobe.

Suljević: SO ne može odlučivati nakon isteka mandata

Damir Suljević kaže da misli da je pitanje raspuštanja šavničke skupštine na neki način slično onom koje se otvorilo nakon raspuštanja Skupstine Crne Gore prošle godine, kad se otvorila dilema može li ona nastaviti sa radom, i ako može, u kojoj mjeri.

On je podsjetio da Zakon o lokalnoj samoupravi predviđa da mandat skupštini opštine traje četiri godine i da se izbori održavaju 15 dana prije prestanka njenog mandata, dok Zakon o izboru odbornika i poslanika predviđa da se izbori za odbornike održavaju najkasnije 15 dana prije isteka izbornog perioda (mandata) odbornika.

Istovremeno, kako navodi, isti zakon predviđa da odborniku mandat traje četiri godine, dok određuje i da danom potvrđivanja mandata novim, prestaje mandat ranijim odbornicima i poslanicima.

“Ovo posljednje, ipak, zbog nespretne formulacije, a s obzirom na duh oba zakona, treba tumačiti isključivo u pravcu ostvarivanja materijalnih prava iz tog mandata, ili prava iz radnog odnosa u slučaju poslanika, ali ne i ostvarivanja prava da punovažno odlučuju”, ocijenio je.

Suljević je istakao da skupština opštine nakon isteka mandata od četiri godine ne može odlučivati, ali odbornici nastavljaju da ostvaruju svoja materijalna prava do potvrđivanja mandata novim.