Crna Gora nije sprovela značajan broj koraka iz Reformske agende, zbog čega je do sada Vlada uspjela povući samo 19,7 miliona eura, od ukupno raspoloživih 52,1 milion, ocijenili su u Institutu alternativa (IA).
Iz te NVO navode da, iako su i isplate prve i druge tranše novca od zvaničnika proglašeni uspjehom, izvještaji Evropske komisije (EK) ukazuju na zabrinjavajuće probleme u tačnosti Vladinog izvještavanja.
“Gomilamo značajan broj nesprovedenih reformskih koraka i do sada smo uspjeli povući nešto više od trećine dostupnog novca, čija je isplata uslovljena sprovođenjem reformi”, navodi se u analizi sprovođenja obaveza iz Reformske agende koju je uradio Institut alternativa.
Sprovođenje reformi iz Reformske agende uslov je za dobijanje novca iz Instrumenta za reforme i rast u okviru Plana rasta EU za Zapadni Balkan. Plan rasta je kombinacija bespovratnih sredstava i povoljnih kredita za region od ukupno šest milijardi eura za period 2024-2027. Za Crnu Goru je obezbijeđeno 383,5 miliona eura, od čega je 110 miliona eura bespovratno, a 273,5 miliona eura čine povoljni krediti. Evropska komisija je od ukupnog iznosa, sedam odsto dodijelila na početku sprovođenja Plana rasta kao predfinansiranje, a ostatak će podijeliti u šest polugodišnjih tranši podrške, u zavisnosti od stepena realizacije planiranih reformi.
Crna Gora je prvu redovnu tranšu iz Plana rasta dobila u avgustu ove godine i to u iznosu od 10,2 miliona eura, a ne 18 miliona koliko je Vlada očekivala, jer polovina neophodnih reformskih koraka nije u potpunosti ispunjena.
Druga tranša od 8,1 milion eura odobrena je 17. oktobra. Predfinansiranje, od 26,85 miliona eura, Crna Gora je dobila 15. maja ove godine.
Iz IA navode da posebno zabrinjavaju slučajevi u kojima EK osporava navode Vlade o stepenu ispunjenosti reformi.
Dodaju da od 25 reformskih koraka iz Reformske agende koje je trebalo sprovesti do juna ove godine, Vlada tvrdi da je u potpunosti sprovela 17, a Evropska komisija zaključuje da je ipak ispunjeno samo 12 koraka.
“To ima uticaja i na novac koji smo povukli - od punog iznosa koji je bio na raspolaganju da smo sproveli svih 25 reformskih koraka - ukupno 52,14 miliona - isplaćeno je 19,7 miliona eura bruto, odnosno 18,26 miliona neto nakon odbitka za predfinansiranje”, kazali su iz IA i dodali da je to svega oko 38 odsto dostupnih sredstava.
Kako navode, dobar primjer nesaglasja Vlade i EK je reformski korak koji se odnosi na povezivanje Specijalnog državnog tužilaštva (SDT) i pristup bazama organa sa kojima sarađuje, čije ispunjenje donosi 2,1 milion eura.
“Vlada ovu mjeru vodi kao potpuno završenu, dok EK ocjenjuje da mjera nije sprovedena jer tri ključne baze podataka i dalje nijesu direktno dostupne SDT-u: pregled izdatih i primljenih faktura pravnih lica Poreske uprave, podaci Centralne banke (CBCG) o zaduženosti, transakcijama i blokadama računa, kao i transakcije dostupne CBCG, istorijski katastarski podaci iz Uprave za nekretnine”, rekli su iz IA.
Sličan obrazac je, kako navode, u koracima vezanim za energetiku, digitalizaciju, vladavinu prava, korporativno upravljanje.
Na isti način je, kažu, došlo do neslaganja u ocjeni ispunjenosti mjera za ukupno 13 reformskih koraka (od 25 ukupno), za koje Vlada tvrdi da su u potpunosti ili djelimično ispunjeni, a EK svojim analizama zaključuje da nijesu ostvareni.
“Raskorak se svodi na isto pravilo – EK traži temeljno dokazanu funkcionalnost i zadržava ocjenu ‘nije ostvareno’, pa isplate ostaju djelimične i znatno ispod raspoloživog iznosa. Upravo takvi slučajevi objašnjavaju zašto je do sada povučen samo dio sredstava iz Plana rasta”, piše u analizi.
Ove godine treba sprovesti dodatna 32 koraka
Podsjeća se da sredstva koja nijesu isplaćena do sada nijesu izgubljena jer za njih postoji “grejs period” od godinu dana do kada se ona još mogu povući ako se reforme sprovedu.
“Ipak, treba imati u vidu da do decembra ove godine treba sprovesti dodatna 32 koraka, koji potencijalno donose 83,4 miliona eura. Dakle, sem nezavršenih obaveza koje vučemo još od decembra prošle godine (ukupno 13 mjera), do kraja godine imamo i novih 32 mjere za koje ćemo morati izvijestiti EK o urađenom”, ukazuju iz IA.
Među neispunjenim reformskim koracima su unapređenje integriteta u inspekcijskim službama, kao i kompletna transpozicija paketa integracije električne energije u skladu sa zahtjevima Energetske zajednice (EZ), revidiranje antkorupcijskog okvira, kao i izmjene Ustava, uključujući adresiranje preporuka Evropske komisije i mišljenja Venecijanske komisije.
Poručuju da gomilanje obaveza u prvoj godini sprovođenja Reformske agende svjedoči o nedovoljnoj posvećenosti nadležnih institucija da sprovedu reforme koje su same predložile u rokovima sa kojima su se saglasile.
“Vijesti” su Ministarstvu evropskih poslova uputile pitanja da li će Vlada uspjeti da do decembra ove godine treba da sprovede dodatna 32 koraka u Reformskoj agendi i koje institucije su najviše odgovorne za neispunjavanje obaveza.
Reformska agenda sadrži ukupno 32 reformske mjere u okviru četiri prioritetna sektora - poslovno okruženje i razvoj privatnog sektora, digitalna i energetska/zelena tranzicija, razvoj ljudskog kapitala, vladavina prava i temeljna prava i 14 podsektora.
Pregovori o pristupanju Crne Gore EU počeli su 29. juna 2012. godine. Od tada je Crna Gora otvorila sva poglavlja, 33, a privremeno zatvorila sedam (tri krajem prošle godine, a jedno u junu ove).
Bonus video:
