Priprema nove rezolucije o evropskim integracijama - iako je podrška građana tom procesu i dalje visoka, a sve partije deklarativno za članstvo države u EU - pokazuje da u izvršnoj vlasti ne postoji stvarno jedinstvo po tom pitanju, tvrdi direktorka za strategiju i komunikacije u Centru za građansko obrazovanje (CGO), Zvezdana Kovač.
Ona je, komentarišući pripremu nove rezolucije u Skupštini, rekla “Vijestima” da je to, na neki način, priznanje da je “evropska agenda” opterećena unutrašnjim političkim neslaganjima, da postoji tihi, neformalni bojkot procesa i da se ključne reforme ne sprovode onim tempom i kvalitetom koje se očekuju od države “pred vratima Unije”.
Poslanik opozicione Demokratske partije socijalista (DPS) i predsjednik skupštinskog Odbora za evropske integracije Ivan Vuković, najavio je krajem prošle sedmice da će rezolucija do 12. decembra biti predstavljena javnosti, nakon što se svi poslanički klubovi upoznaju s njenim tekstom.
Prema nacrtu dokumenta u koji je redakcija imala uvid, parlament ima jednu od ključnih uloga u integracionom procesu i treba da da puni doprinos “koordinisanom institucionalnom djelovanju s Vladom i predsjednikom Crne Gore, u interesu završetka pristupnih pregovora s EU do kraja 2026”. Skupština, prema tekstu, treba da doprinese i unapređenju saradnje sa predstavnicima organizacija civilnog društva i medijske zajednice, u svrhu jačanja društvenog konsenzusa u vezi s procesom evropske integracije.
Kovač podsjeća da posljednja istraživanja javnog mnjenja bilježe pad podrške članstvu u EU, što, kaže, ona prevodi u - pad povjerenja građana u sposobnost institucija da vode proces integracija.
“To je direktna posljedica simuliranja reformi i činjenice da se Crna Gora sve manje ponaša kao zemlja koja je najbliža članstvu u EU i sve više izgleda kao sistem u kom nema stabilnog političkog fokusa na reforme i u kom se evropske obaveze često potiskuju zbog ličnih interesa i dnevnopolitičkih kalkulacija”, rekla je ona.
U tom kontekstu, kako dodaje Kovač, rezolucija izgleda kao pokušaj da se kompenzuje nedostatak stvarne političke volje. Poručuje da je, umjesto novih rezolucija, Crnoj Gori potrebna realizacija preuzetih obaveza i političko okruženje koje ne šalje poruku da je evropska integracija usputni proces ili sredstvo za promociju.
U DPS-u očekuju podršku svih partija
U DPS-u kažu da postoji realna šansa da će rezoluciju podržati svi politički subjekti u parlamentu. Iz te stranke su “Vijestima” saopštili da je tekst rezolucije draftovao Vuković i da se u susret zvaničnom predstavljanju javnosti tekst usaglašava na nivou Odbora, “s ciljem obezbjeđivanja podrške svih članova”.
“Dakle, može se reći da u pripremi teksta za objavljivanje učestvuju i vlast i opozicija”, pojasnili su iz DPS-a.
Iz vladajućeg Pokreta Evropa sad (PES) redakciji su najavili da će podržati rezoluciju. Rekli su da se povodom izrade i predlaganja rezolucije održavaju konsultacije s ciljem da je podrže sve stranke.
“Važno je prilagoditi sadržaj zajedničkoj perspektivi svih parlamentarnih činioca, imajući u vidu da se sve parlamentarne partije zalažu za punopravno članstvo Crne Gore u EU”, poručili su iz PES-a.
Kako su naveli, PES će, shodno tome, podržati svaku, uključujući i ovu inicijativu koja je, tvrde, sadržajem podudarna s “Barometrom 26”, platformom o “zajedničkim obavezama” za okončanje pregovora s EU, koju je Vlada usvojila prije godinu.
Ostale partije vlasti i opozicije nijesu odgovorile na pitanje “Vijesti” da li će podržati rezoluciju.
Na pitanje zašto se priprema rezolucija ako postoji snažna podrška građana procesu pristupanja (oko 70 odsto) i ako sve partije (barem deklarativno) podržavaju članstvo Crne Gore u EU, iz DPS-a su odgovorili da je cilj dokumenta da pošalje poruku domaćoj i međunarodnoj javnosti da je politička elita u Crnoj Gori, u ključnoj fazi njenog evrointegracionog procesa, “odlučna u namjeri da ostvari istorijski cilj i državu učini 28. članicom EU”.
To, dodaju, prvenstveno podrazumijeva maksimalnu posvećenost državnih organa (Skupštine, Vlade i predsjednika) ispunjavanju obaveza iz “evropske agende” tokom naredne godine, kao i potrebu unapređenja saradnje s civilnim sektorom i medijskom zajednicom...
“U preambuli rezolucije afirmisan je visok stepen podrške naših građana ulasku Crne Gore u Uniju, kao i snažna podrška naših evropskih partnera u tom cilju”, rekli su iz DPS-a.
Iz Kabineta predsjednika države Jakova Milatovića nijesu odgovorili da li će šef države podržati rezoluciju jer, kako su objasnili, nijesu dobili njen tekst, pa ne mogu komentarisati.
Zvezdana Kovač ističe da činjenica da se ponovo, poslije 12 godina, poseže za rezolucijom o evropskoj integraciji, pokazuje da u vladajućoj koaliciji ne postoji stvarna kohezija oko ključnih prioriteta, kao i da je veliki jaz između vlasti i opozicije i oko ovog pitanja. Podsjeća da Rezolucija o načinu, kvalitetu i dinamici procesa evropskih integracija Crne Gore u EU, koja je usvojena 2013. godine u Skupštini jednoglasno, i dalje važi.
Njom je, kako piše na sajtu zakonodavnog doma, bliže uređen odnos Odbora za evropske integracije i Vlade u nadzoru nad procesom pristupanja EU. Rezolucijom je utvrđena i nadležnost Odbora da razmatra nacrte pregovaračkih pozicija za različita poglavlja...
Kovač upozorava da nema zajedničke vizije, o da se to ne može nadomjestiti nikakvim dokumentima - pa ni novom rezolucijom.
“Crna Gora ima ozbiljne političke i institucionalne probleme koji ograničavaju evropeizaciju društva, čak i sad kad imamo značajan vjetar u leđa iz Brisela”, kazala je ona.
Kako je dodala, još se ne zna šta će da stoji u novoj rezoluciji, “ali šta god stajalo - uvijek je pitanje hoće li se i kako će se poslanici i Vlada pridržavati onoga što usvoje”.
Podsjeća da Crna Gora već ima više strateških dokumenata, akcionih planova i političkih izjava nego sprovedenih reformi, a ako ne bude političke volje za primjenom, odnosno ako nema istinske odlučnosti za EU integracijom - a ona se u više navrata ispostavila upitnom - onda ni ovaj papir neće unaprijediti stanje u ključnim poglavljima.
"Barometar 26" nije bio na nivou
Govoreći o tome da li je “Barometar 26” ispunio cilj, iz DPS-a su rekli da je utisak da, iako motivisana dobrim namjerama, ta platforma nije ispunila cilj.
“Svjedoci smo da se, od decembra 2024. kad je ‘Barometar’ usvojen, na političkoj sceni desilo puno toga što nema nikakve veze s procesom integracije u EU. Upravo suprotno, pojedine političke odluke imale su negativan uticaj na njegovu dinamiku, kao i na ukupne društveno-političke prilike u zemlji”, kazali su.
Na taj način, kako dodaju, Crna Gora neće iskoristiti pomenutu istorijsku priliku i, u dogledno vrijeme, postati dio porodice razvijenih evropskih demokratija, što bi, u narednim godinama i decenijama, “moglo imati dramatične posljedice po sve građane”.
“Stoga smatramo inicijativu o usvajanju rezolucije o evropskoj integraciji pravovremenom i potpuno opravdanom. Na kraju, bez obzira na to ko će od političkih subjekata manje, a ko više profitirati od toga, ulazak Crne Gore u EU ostaje apsolutni politički prioritet za našu partiju...”, poručili su iz DPS-a.
U platformi, koja ima nepune dvije stranice, navedena su četiri “osnovna principa” koji treba da dovedu do proklamovanog spoljnopolitičkog cilja - zatvaranja pregovora s EU do kraja 2026. U njoj piše da se svi potpisnici obavezuju da podrže ispunjavanje obaveza iz “evropske agende”, da promovišu “političku atmosferu dijaloga, saradnje i kompromisa”, da ostave “polarizujuća pitanja... posebnom mehanizmu razrješenja tih pitanja”, te da promovišu regionalnu saradnju i uzdržavaju se od postupaka koji bi mogli narušiti dobrosusjedske odnose. Iako je usvojen na Vladi, “Barometar 26” nisu prihvatile ni sve stranke skupštinske većine.
Zvezdana Kovač podsjeća da je “Barometar” praktično pao u zaborav istog trenutka kad je objavljen.
“Ne samo da ga se institucije nijesu dosljedno pridržavale, već ga nije poštovala ni najveća vladajuća partija (PES) čiji je lider (Milojko Spajić) dokument i promovisao. To ga čini još jednim u nizu strateških papira koji dobro izgledaju na nivou formata, ali nemaju nikakav stvarni učinak u praksi”, ocijenila je ona.
Kovač smatra da se, kad je riječ o cilju uklanjanja polarizujućih tema, koja je promovisana tom platformom, desilo upravo suprotno - i u prethodnih godinu i po ta pitanja ne da nijesu nestala, nego su dodatno produbljene kroz nacionalističke i revizionističke poteze...
Ona upozorava da, sve dok bude primjera poput brisanja iz zakona “nasilna” uz aneksiju, sve dok opstaju revizionistički stavovi o ključnim istorijskim procesima i ličnostima i sve dok u praksi djeluje percepcija da se najvećim dijelom vlasti upravlja iz Beograda - nije moguće govoriti o jedinstvu u vezi s EU agendom.
“Dokumenti sami po sebi ne stvaraju jedinstvo. Ono mora biti potvrđeno kroz konkretne odluke i kroz dosljedno odbacivanje svih politika koje su nespojive s evropskim putem”, poručila je Kovač.
Parlamentarnom diplomatijom do jače podrške članstvu Crne Gore
U nacrtu rezolucije piše da ulazak Crne Gore u EU predstavlja najvažniji strateški zadatak i cilj državne politike, i da Skupština “naglašava da će status punopravne članice EU stvoriti dugoročne pretpostavke za poštovanje nezavisnosti, jačanje sigurnosti, razvoj multietničke demokratije, afirmaciju principa vladavine prava i ekonomski prosperitet Crne Gore...”.
Kako se dodaje, Skupština izražava uvjerenje da Crna Gora može zatvoriti preostala pregovaračka poglavlja u procesu pregovora do kraja 2026.
“Skupština se obavezuje na odnos maksimalne posvećenosti procesu evropske integracije, uvažavajući pozitivan politički momenat za proširenje EU”, piše u nacrtu, i dodaje se da će parlament iskoristiti sve institucionalne kapacitete u svrhu vođenja parlamentarne diplomatije s ciljem snaženja podrške država članica ulasku Crne Gore u EU.
U dokumentu piše da će parlament dati puni doprinos koordinisanom institucionalnom djelovanju s Vladom i predsjednikom u interesu završetka pristupnih pregovora u pomenutom roku. Skupština će, dodaje se, dati i puni doprinos razvoju dobrosusjedskih odnosa.
Bonus video:
