Bila je to godina značajnih kulturno-istorijskih događaja u Americi, slavnih i neslavnih - misija Apolo 11 spustila je 1969. prve ljude na Mjesec, neredi u Stounvolu označili su početak borbe za gej prava, prve američke trupe počele su povlačenje iz Vijetnama dok su stotine hiljada ljudi protestovale protiv tamošnje vojne intervencije, misteriozni ubica poznat kao Zodijak je ulivao strah i trepet kroz Kaliforniju, ozloglašena sekta predvođena Čarlsom Mensonom krenula u svoj ubilački pohod, na koncertu u Rolling Stonesa u Altamontu bajkeri će izazvati skandal ubistvom crnca Meredita Hantera, a gitara Džimija Hendriksa parala je nebo nad Vudstok festivalom označivši zenit hipi kulture.
U ova doba stvari su počele da se mijenjaju i u Holivudu, na taj način da će se ispostaviti da povratka više nema, kao što je prikazao i Kventin Tarantino u svom aktuelnom filmu “Once Upon a Time in Hollywood”.
Još dvije godine ranije filmovi kao što su “Bonnie and Clyde” i “The Graduate” će početi da mijenjaju pravila igre. Naredna, 1968. bila je sjajna godina za velike studije koji su iznjedrili naslove kao što su “2001: A Space Odyssey”, “Rosemary’s Baby”, “Bullitt” i “Planet of the Apes”, no to se od njih očekivalo. Početak 1969. donijeće duh novog vremena kroz drame za odrasle kao što je “Midnight Cowboy” koji će osvojiti Oskara za najbolji film, ali će sredinom te godine jedan autsajder uzdrmati dotadašnje holivudske postulate.
“Easy Rider” će tiho otpočeti svoj život julskom premijerom u Njujorku, da bi ga cijela zemlja pogledala tek do septembra i počela da bruji o ovom ostvarenju koje je gađalo pravo u srce nacije rastrzane rasnom mržnjom, ratom u Vijetnamu i željom za promjenama bez znanja kako do njih doći.
Poznati megaloman Piter Fonda, član slavne porodice čiji dio su bili i njegov otac, glumačka ikona Henri i sestra i seks simbol Džejn, navodno je nakon jedne noći u Torontu pune droge i alkohola doživio prosvjetljenje zapitavši se zar nisu bajkeri moderni američki kauboji i da li bi samim tim film o bajkerima bio današnji vestern.
Piter Fonda preminuo u 80. godini >>>
Glumac koji je stekao kultni status igrajući u ostvarenjima kao što su “The Trip” i “Wild Angels”, poznat i kao najbolji prijatelj Džejmsa Dina, nazvao je svog drugog prijatelja Denisa Hopera i servirao mu ovu ideju, a ovaj je reagovao jednako oduševljeno i tako je nastala ideja o filmu koji će na više nivoa donijeti revoluciju u Holivud. Teri Sautern, poznati romanopisac i scenarista zaslužan za kultni Kubrikov “Dr. Stranglove” je kontaktiran kako bi osmislio nešto što ima obrise neke priče kroz koju će aktuelna kontrakultura biti ogoljena do koske.
Ispod njegovog čekića skovana je storija o dva hipika, Biliju (Hoper) i Vajatu, poznatom i kao Kapetan Amerika (Fonda) koji zarađuju brdo novca prodajući kokain kako bi isti iskoristili za putešestvije kroz Ameriku na svojim motorima, uživajući u plodovima slobode. Usput će naići na razne predstavnike kontra i popularne kulture, posjetiti Mardi Gra festival u Nju Orleansu i tragično završiti u Floridi. Sve je snimljeno na potpuno drugačiji način nego što se do tad radilo, bez studija, uz pomoć male i uglavnom naduvane filmske ekipe koja koristila lagane, lako prenosive kamere koje su tek počele da se proizvode.
Poznati producent Fil Spektor angažovan je da igra bogataša iz limuzine koji kupuje od glavnih likova kokain, dok je prvobitno odabrani Rip Torn dobio šut kartu da bi ga u ulozi advokata alkoholičara koji se pridružuje Biliju i Vajatu zamijenio Džek Nikolson.
Produkcija “Easy Ridera” koštala je manje od pola miliona dolara, a film je širom svijeta zaradio 60 miliona. Ovakav finansijski uspjeh, što je uvijek bio pravi jezik Holivuda, otvoriće vrata za uspješne karijere reditelja kao što su Frensis Ford Kopola, Vilijam Fridkin, Džordž Lukas i Martin Skorseze koji su smatrani premladim i prerizičnim da bi im se dozvolila kontrola nad filmovima koju su željeli.
Ono što je bitno je i što je “Easy Rider” pokazao da omladinski pokreti umiju da naprave filmove o sebi. Možda prvi put do tad nezadovoljna omladina 60-ih vidjela je sebe na velikom ekranu. Prvi put je otvoreno prikazana i rekreativna upotreba droga, nešto što je bilo činjenično stanje u Americi, ali u isto vrijeme i neka vrsta javne tajne.
Otvoriće se i prostor za nezavisna ostvarenja, koja nisu rađena u velikim studijima i nemaju velike zvijezde među glumcima. Karijere protagonista “Easy Ridera” će biti oživljene ili lansirane u zvijezde, a pogotovo je profitirao Nikolson, koji je tada pravio velike probleme zbog toga što je morao da skrati kosu radi uloge, zaradvši prvu nominaciju za Oskara.
Uloga Džordža, lika kojeg je igrao Nikolson je prema riječima Fonde bila da približi Vajata i Bilija publici.
“Džordž je bio nevin. U svim velikim grčkim tragedijama, nevini prvi umiru. Džoržd je ubijen samo zbog toga što je sa nama, ne zato što je učinio nešto loše”, ispričaće glumac za “The Hollywood Reporter”.
Hoper, čija prvobitna verzija filma je trajala skoro četiri sata da bi zatim isti bio sveden na 96 minuta, bio je nominovan za Zlatnu palmu na Kanskom filmskom festivalu gdje je ovo ostvarenje privuklo dosta pažnje i na kraju je nagrađeno kao najbolji debi. On se prethodno mučio sa sporednim ulogama i gostovanjima na TV vesternima.
Mnogi će pokušati da kopiraju formulu “Easy Ridera”, neki uspješno kao Bob Rafelson sa “Five Easy Pieces” gdje je takođe igrao Nikolson, ovaj put u glavnoj ulozi, a godinu kasnije i “The Last Picture Show”. Mnogo više je bilo promašaja poput “Drive, He Said,” “The King of Marvin Gardens” i “A Safe Place”.
Još jedna revolucija koju je “Easy Rider” donio bio je njegov saundtrek. Umjesto angažovanja orkestra koji bi odsvirao djela komponovana posebno za film, kao što je do tad bila tradicija, iskorišćene su tada popularne rok pjesme kao što su “Born to Be Wild” Steppenwolfa” i “The Weight” The Banda, numere Džimija Hendriksa i Rodžera Mekgina koji je obradio Boba Dilana.
“Easy Rider” nije bio prvi film koji je koristio rok muziku, “Blackboard Jungle” bio je pionir, a za “The Graduate” su zvučnu podlogu potpisali Simon & Garfunkel. Na sličan način trebalo je da Crosby, Stills & Nash rade muziku za ostvarenje Denisa Hopera, ali su prema riječima Fonde njih dvojica ipak odustali od te ideje i odlučili da odaberu niz pjesama različitih izvođača. Album sa ovim pjesmama koji je bio plod saradnje pet izdavačkih kuća našao se među 10 najprodavanijih te godine, a korišćenje pop muzike u filmovima postala je tradicija.
Ono što je obilježilo “Easy Rider” je i njegov proročanski kvalitet, budući da su njegovi autori pokazali da je hipijevski san o pobjedi mira i ljubavi bio osuđen na propast.
Pri kraju filma Hoperov lik slavi što je njihov plan uspio da učine ono što svi Amerikanci žele - steknu dovoljno novca da se povuku na Floridu. Fondin lik se nije složio, iznjedrivši jednu od najpoznatijih rečenica u filmu: “Uprskali smo”. Što je trebalo da znači ta rečenica Fonda nije želio ni tad, a ni kasnije da objasni.
“Nikad nisam htio da odgovorim na to pitanje, htio sam da ta rečenica bude enigmatična i da može da se primjeni na više stvari. A ako me pitate da li je i dalje relevanta, samo pogledajte kroz prozor i recite mi da nismo uprskali”, izjaviće on za “THR”.
Na kraju filma dva lokalna stanovnika dolaze sa pikapom i ubijaju Bilija i Vajata bez očiglednog razloga, ogolivši nihilizam “Easy Ridera”. Ne samo da glavni protagnosti umiru nasilno, već i slogan filma govori dosta toga: “Čovjek je krenuo u potragu za Amerikom i nije mogao nigdje da je pronađe”.
“Jedna od najljepših stvari kod tog filma je što sam znao kako će se završiti čim sam počeo da ga pišem. Znao sam da će kraj biti moja i Denisova smrt i da će se ljudi čuditi i pitati što se desilo, da će morati opet da ga pogledaju da bi shvatili”, istakao bi Fonda.
Bonus video:
