U današnje vrijeme evropski projekat potresaju previranja. Ja sam, razumije se, siguran da će aktuelna dužnička kriza u eurozoni biti prevaziđena i da će se roditi još integrisanija i efikasnija Evropa. Ali da bi se taj napredak desio neohodno je ne samo riješiti dužničku krizu; neophodno je, takođe, postaviti na čvršću osnovu odnose sa tri najveće zemlje Evrope: Turskom, Rusijom i Ukrajinom. Pripadam generaciji moje zemlje koja je živjela u vrijeme prelaza od diktature ka demokratiji, prije četiri decenije. Za nas je Evropska unija bila san. Citirali smo riječi Ortege i Gaseta: „Ako je Španija problem, onda je Evropa njeno rješenje". Nastavljam duboko da vjerujem u to da Evropa jeste rješenje, posebno za društva koja moraju da produbljuju, a zatim i instaliraju demokratske tradicije. Tješnji odnosi između Evrope, Turske, Rusije i Ukrajine mogu im dati mnoge prednosti koje smo mi u Španiji uvijek vezivali za Evropu. Turska je, naravno, već kandidat za članstvo u EU, ali pristupni pregovori idu veoma polako, što je strateški nerazumno, jer veliki autoritet Turske na Bliskom istoku ima životno važan značaj za Evropu (moguće, čak, više nego njen sopstveni). Za Siriju i sve zemlje Arapskog proljeća uticaj Turske je veoma važan i dalja saradnja sa EU može se pokazati korisna. Evropsku unija napravila je sa Turskom kanal komunikacije o političkim pitanjima-. Ali to nije dovelo do krajnjeg rješenja u odnosima. Ja se žarko nadam da će Turska postati članica EU, jer bi demokratska zemlja sa dominatnom većinom mladog stanovništva mogla radikalno da ojača Uniju. Debate povodom članstva Turske biće još više „vruće" u drugoj polovini godine, kada Kipar preuzme predsjedavanje EU. Turska, zbog svoje tvrdoglavosti, ne priznaje današnji podijeljeni Kipar kao zajedničkog predstavnika tog ostrva. Pitanje još više usložnjavaju istraživanja o nalazištima nafte nedaleko od obala Kipra. Bilo ko pokuša da započne se time bavi, biće uvučen u ogromni spor sa Kiprom koji tvrdi da su nalazišta u njegovim teritorijalnim vodama, a susrešće se i sa kontraofanzivom Turske koja smatra da Kipar nema nikakve teritorijalne vode, (jer ni sam Kipar, u krajnjem, za Tursku ne postoji). Rusija je drugi komplikovani faktor za Evropu. Vladimir Putin, koji se vratio na mjesto predsjednika, moguće da je ostao kakav je bio i prije, ali se Rusija promijenila. Nedavni talas protesta u Moskvi i čitavoj zemlji pokazala je granice njegove vlasti. Smatram da Putin to razumije i da je to važno za buduću diplomatiju. Formiranje nove ruske vlade pokazaće mnogo o odnosima moći između konzervativaca i liberala. Važno je napomenuti da su u pitanju milijarde dolara državne imovine, prema planu privatizacije koji je napravio bivši predsjednik D. Medvedev. Ovdje u EU postoji saglasnost o „Partnerstvu za modernizaciju", koje je potpisano sa Medvedevim i koji ima potencijal da bude vrlo pozitivan. Pristupanje Rusije Svjetskoj trgovinskoj organizaciji treba da omogući da ona počne da igra po međunarodnim pravilima, kao što se desilo sa Kinom posle njegog ulaska u STO. Ulazak Rusije u pravni okvir STO treba da postavi osnove mnogo stabilnijih i predvidljivijih ekonomskih odnosa. Ranije pristupanje Rusje STO blokirala je Gruzija koja je skinula veto prošle godine zahvaljujući pametnoj i iskusnoj diplomatiji koja je pomogla da se ustanovi mehanizam kontrole granica bez priznavanja separatističkih oblasti Južna Osetija i Abhazija bilo kao djelova Gruzije ili kao nezavisnih država. To rješenje, bez obzira na svoju složenost, pozitivno se odrazilo na region. Uzimajući u obzir razmjere današnjih problema i disfunkciju Ukrajine, takvo elegantno rješenje može biti kako nedostižno tako i nedovoljno. Ukrajina, kojom sam se bavio od kada je postala nezavisna veliko je razočaranje za mene. Bio sam uključen u pregovore koji su pomogli da se dođe do mirnog regulisanja Narandžaste revolucije 2004-2005. Ali borba koja je uslijedila između lidera revolucije Julije Timošenko i Viktora Juščenka bila je tako razarajuća da je Viktor Janukovič, čiji su pokušaji da manipuliše rezultatima izbora 2004. godine isprovocirali revoluciju, sada predsjednik, a Timošenko je u zatvoru. Za EU, Ukrajina je i dalje ozbiljan problem. Sveobuhvatna slobodna trgovina i Sporazum o saradnji sa EU ostaju nedorečeni u vezi sa zatvaranjem Timošenko i ostalih. Na sreću, zahvaljujući pozitivnom odnosu običnih Ukrajinaca prema Uniji, i dalje postoji nada da će realnost ubijediti Janukoviča i vladajuću elitu da se vrate na put koji je dozvolio potpisivanje Sporazuma o saradnji. Meka moć Evrope izmijenila je mnogo u mnogim zemljama tokom posljednje dvije decenije, stimulišući rukovodstva i građane na reforme svoje ekonomije ili na prihvatanje ili učvršćivanje demokratskih vrijednosti i institucija. Ona može nastaviti to da čini u Turskoj, Rusiji i Ukrajini ili, zbog nepažnje ili pasivnosti, može izgubiti autoritet, uticaj i ekonomske mogućnosti.
Bonus video:
