Rijetko su koji izbori imali toliki odjek u Evropskoj uniji kao što je bio slučaj sa predsjedničkim u Francuskoj. Rijetko je promjena rukovodstva u jednoj državi članici EU stvorila tolika očekivanja stvarne političke promjene.
Iz ekonomske krize nastaje nova evropska narodna masa i javna sfera. Evropljani uviđaju koliko su međusobno zavisni. Neuspjeh jedne države može postati prijetnja za cijelu evropsku ekonomiju i dovesti u pitanje plodove 60-godišnje integracije. Mir, solidarnosti i prosperitet nisu dostignuća koja je nemoguće neutralisati; samo zajednički rad 27 država može biti garancija za njih.
Pobjeda Fransoa Olanda je nova šansa za Evropu. Ona bi trebalo da označi kraj politike orijentisane isključivo prema štednji, koja je paralisala naše ekonomije i podijelila EU. Posvećenost novog francuskog predsjednika politici evropskog rasta donijela je nadu građanima i ne bi trebalo da alarmira nikoga – posebno ne finansijska tržišta.
Olandovi planovi za rast pali su na plodno tlo, posebno u Evropskom parlamentu, koji je stalno pozivao na takve mjere. Raduje me što tu poruku sve više podržava politički mejnstrim, uključujući predsjednika Evropske centralne banke Maria Dragija. Isto tako, Evropska komisija radi na „paktu rasta“ o kojem će lideri EU raspravljati u junu. Zaista, Evropi je potreban master plan da bi izbjegla spiralu recesije, porast nezaposlenosti i slabljenje bankarskih sistema.
Novi master plan za rast ne bi se sastojao od štampanja novca. Fiskalna disciplina je i dalje od suštinskog značaja, kao i duboke strukturne reforme. Pakt rasta mogao se bi finansirati od novih izvora prihoda, poput poreza na finansijske transakcije i zajedničkih projektnih obveznica za infrastrukturne investicije, ili suzbijanjem utaje poreza i poreske prevare i eliminisanjem poreskih rajeva, kao i efikasnijom i pametnijom upotrebom strukturnih fondova.
Šta bi trebalo učiniti? Prvo, trebalo bi dati prioritet ciljanom investiranju. Evropska investiciona banka bi bila dobar mehanizam – uz nove projektne obveznice – za pospješivanje potrošnje na velike infrastrukturne projekte (na primjer, u sektoru energije). EIB bi mogla dobiti znatno više resursa da pojača svoje kreditne programe. Na duži rok, treblo bi da ponovo razmotrimo ideju zajedničkih euroobveznica.
Usmjeravanje strukturnih fondova EU ka inovacijama je od suštinskog značaja, imajući u vidu da je potrošnja na istraživanje i razvoj alarmantno niska u poređenju sa globalnim partnerima. Fundamentalne reforme Zajedničke poljoprivredne politike (CAP) ne bi trebalo da ostanu tabu. Istina je da CAP ne obezbjeđuje ni održivu poljoprivredu ni pristojna primanja za sve poljoprivrednike. Nema sumnje da predstoje teški pregovori na tom frontu, uključujući sa Olandom.
Drugo, mladi ljudi moraju biti prioritet. Tu je naša odgovornost dvostruka: da ponovo uspostavimo rast a i da odmah odgovorimo na ljudsku tragediju koja je pogodila našu omladinu. Stopa nezaposlenosti u eurozoni, na 10,9 odsto je najviša od uvođenja eura, a mladi ljudi svuda, kao prvi koji osjete posljedice krize, plaćaju nesrazmjerno visoku cijenu. Nezaposlenost omladine u Španiji, na primjer, iznosi više od 50 odsto.
Ne možemo priuštiti da žrtvujemo jednu generaciju ili da rizikujemo stvaranje generacije koja bi mogla uništiti evropsko socijalno tkivo i stabilnost. Odmah nam je potreban plan za svaki slučaj: investiranje u finansiranje obuke za posao, unapređenje obrazovnih mogućnosti i stvaranje inicijativa za poslodavce da angažuju mlade ljude.
ECB nudi dugoročne kredite bankama po povoljnoj kamati. Taj novac bi trebalo pozajmiti malim i srednjim preduzećima, koja su su od vitalnog značaja za evropsku ekonomiju. EU su takođe potrebne zajedničke inicijative koje bi zamijenile bilateralne sporazume o utaji poreza i poreskim rajevima, koji podrivaju cilj pravednog društva.
Treće, države članice ne bi trebalo da nasumično krešu budžet EU tokom pregovora o planu dugoročne potrošnje Unije za 2014-2020. Ako ozbiljno želimo master plan za rast, potrebno je da obezbijedimo potrebna sredstva. Budžet EU je investicioni mehanizam koji pospješuje ekonomski rast i otvara radna mjesta. Iz njega se finansiraju ključne panevropske saobraćajne i energetske veze. On pomaže u pospješivanju inovacije i podsticanju istraživanja i razvoja.
Nedostatak solidarnosti, imaginacije, hrabrosti, jedinstva i vizije unutar EU proteklih mjeseci je od Evrope napravio simbol podjela za neke, ako ne i za mnoge. Ne možemo dopustiti da se to nastavi. Olandov izbor nam nudi vrijednu šansu da odgovorimo na izazove sa kojima je EU suočena. U suprotnom, dozvolićemo da porast siromaštva, straha i ljutnje dovede do porasta ksenofobije i rasizma, i tako izloži riziku najveća dostignuća EU.
Međutim, budimo optimisti. Nije prekasno. Evropa i dalje može izaći jača iz svojih trenutnih ekonomskih problema. EU napokon mijenja svoj pravac, a evropski lideri će u Evropskom parlamentu imati energičnog partnera.
Bonus video:
