Evropska komisija pri proširenju EU u Jugositočnoj Evropi jako daje gas. Ali, da li je ta hitnost uopšte u interesu Evrope? Za predsjednika Srbije Aleksandra Vučića bila je to posjeta starim prijateljima: za vrijeme boravka u Beču austrijski državni vrh je puno tapašao po ramenu nacionalno-konzervativnog političara iz Srbije. Bivši ministar propagande ratnog zločinca Slobodana Miloševića uljudno se zahvalio za „nesumnjivu podršku“ Austrije, članice EU, Srbiji.
Na radost Austriji, Evropska kKomisija jako daje gas pri proširenju Evropske unije na Jugoistočnu Evropu. Ako se bude dešavalo po volji briselske egzekutive, Srbija i Crna Gora će već 2025. biti primljene u EU. Ostale zemlje, poput Albanije, Makedonije, Bosne i Hercegovine i Kosova se takođe nadaju da će u najbržoj mogućoj budućnosti moći da uđu u ekskluzivni klub.
No, da li je hitno proširenje EU na Balkan uopšte u interesu Evrope? U šta može da vodi prerani prijem u EU na žalostan način su demonstrirale Rumunija i Bugarska, nespremne primljene već 2007. To se svima sveti do danas.
Politička nestabilnost je Rumuniji - samo u okvirima jedne godine - podarila već trećeg premijera, sva tri marionete jednog kriminalnog partijskog šefa, osuđenog zločinca. Bugarska, sirotinjska kuća EU, kao ni Rumunija, do danas nije uspjela da obezbijedi ni punu pravnu sigurnost pa čak ni približno funkcionišuću državnu upravu. Posljedice ovog isčašenja: mladi i talentovani se iseljavaju na Zapad.
A najmladja članica EU, Hrvatska? Kad je primljena u EU, 2013. godine, očekivanja u jadranskoj državi bila su ogromna. Pet godina kasnije nade su se raspršile poput mjehura od sapunice. Jer korupcija, kumovska privreda i birokratija i dalje parališu zemlju. Nacionalistički političari sve više vode zemlju u ćorsokak.
Evropa mora da uči iz negativnih iskustava u Jugostočnoj Evropi. Pri proširenju na Balkan kvalitet je bitniji od brzine. Ne smije se ponovo pasti na potemkinovske reforme glumaca demokratije. Prije nego što se definiše bilo koji termin učlanjenja, kandidat se mora ispitati do srži da bi se spriječilo da mnoge milijarde eura poreskih platiša EU ispare u mračne kanale. Umjesto riječi - traže se djela.
To podrazumeva smjenu neefikasne uprave, pa reforme da bi se dobilo nezavisno pravosuđe, slobodu medija kao i održivu borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala. Iz te pozadine je termin prijema za Srbiju i Crnu Goru već u 2025. ništa više od jednog toplog pozdrava iz Brisela. Osobito i dalje neriješeni konflikt oko Kosova, koji je prije koju nedjelju glave koštao jednog srpskog političara u Mitrovici, pretvara ovako uski vremenski okvir u prosto apsurdnu pojavu.
Evropa ne smije da ponovi grešku iz pređašnjih prijema novih država i stoga ne smije ponovo da stavi u pogon politički automatizam. Umjesto iluzija traži se trezvenost pri odlukama. Na dugoj listi balkanskih država željnih članstva u EU nalaze se i vještačke tvorevine poput Bosne i Hercegovine i Kosova. Mini države skoro da nisu sposobne ni privredno ni politički da prežive, a osakaćene su i teškim etničkim napetostima.
U taj paket ulazi i ocjena Transparency International, da tamošnje političke partije djeluju kao kriminalne organizacije. A da ne govorimo o desetinama graničnih sporova na Balkanu! Ne može se riješiti čak ni granični spor između dvije države članice EU, Slovenije i Hrvatske, oko Piranskog zaliva, a kamoli neki drugi.
Umjesto politički opasnog proširenja na Balkan, Evropska unija mora prvo da prevaziđe sopstveni rascjep na Istok i Zapad. Istočnoevropske države, prije svega Poljska i Mađarska, kontinuirano štete zajedništvu. Za njih je EU prije svega automat za pare.
Kad Velika Britanija uskoro napusti EU, nestaće i jedan od najvećih neto-platiša Unije. Time će biti okončane i godine blagostanja, kad su pare milijardama tekle ka Istoku. Novom strategijom izdataka mora se obezbijediti da se najoštriji protivnici EU više ne alimentiraju milijardama iz Brisela. Tako npr. Mađarska uvijek i iznova igra na kartu jačanja podrške od strane Rusije i Kine, ne bi li izvršila pritisak na Brisel. Unija se vije ne smije plašiti prijetećih kulisa jednog Orbana.
Balkan, uključujući Srbiju i Crnu Goru - kojima se autokratski vlada - miljama je daleko od evropskih standarda. Davanje konkretne godine za prijem u EU je ništa drugo do politička nemarnost, koja Evropu može itekako skupo da košta.
(Handelsblatt) Prevod: Mirko VULETIĆ
Bonus video:
