Francuski književnici i njihova djela obilježili su ovogodišnji 18. Međunarodni podgorički sajam knjiga i obrazovanja koji je od 10. do 17. maja u garažnom prostoru tržnog centra “Big fashion” u Podgorici za ljubitelje knjige i književnosti upriličio bogat program i interesantne goste, uz desetine poznatih izdavača iz zemlje i regiona sa više od 100.000 izloženih knjiga.
Tradicionalnom svečanošću i dodjelom nagrada i posebnih priznanja stavljena je tačka na još jedno izdanje manifestacije koja je ove godine simbolično obilježila i punoljetstvo najavljujući još zrelija i raskošnija izdanja u narednom periodu.
Direktor izdavačke kuće “Nova knjiga” i predsjednik programskog savjeta Sajma knjiga, Predrag Uljarević ocijenio je da je ovo bilo najuspješnije izdanje Sajma, uzevši u obzir do sada najveći broj izdavača i programa. On je istakao i da su pripreme za narednu godinu već počele.
“Iako nas je zbog punoljetstva ovaj Sajam posebno obavezivao i zahtijevao naročitu organizacionu posvećenost, čini mi se da sada mogu da kažem da je vrijedjelo svakog truda. To sam vidio svakog sajamskog dana susrećući se sa posjetiocima iz Podgorice i iz drugih crnogorskih gradova. Stičući sigurne posjetioce jedan kulturni događaj, pa tako i Sajam knjiga ispunjava svoju sudbinu. Ti posjetioci, zajedno sa mnogima koji su ove godine prvi put bili na Sajmu, biće nam najveći podstrek u pripremi narednog 19. Međunarodnog podgoričkog sajma knjiga i obrazovanja”, najavio je Uljarević.
Da je Francuska kao zemlja počasni gost dala poseban pečat ovogodišnjem Sajmu primijetio je i žiri koji je odlučivao o nagradama, a u sastavu: predsjednik, akademik Siniša Jelušić i članice prof. dr Slavica Perović i akademska slikarka Marina Vešović. Oni su primijetili kvalitetan i značajan program kojim je Francuska uveličala ovogodišnji Sajam i postavila nove standarde na više nivoa.
Ambasadorki Francuske u Crnoj Gori An-Mari Maske dodijeljeno je posebno priznanje za doprinos međunarodnoj kulturnoj saradnji i razmjeni najvećih izdavačkih vrijednosti.
“Štand Ambasade Republike Francuske na Sajmu i razne aktivnosti koje su se na štandu i oko njega dešavale inicirala je, podržala ili inspirisala gospođa An Mari Maske u ulozi ambasadorke i kulturne ambasadorke zemlje sa jednom od najvećih književnosti na svijetu. Iskustvom karijernog diplomate i sposobnošću da agregira dobru energiju i okupi zaljubljenike u francuski jezik i književnost potakla je mnoge aktivnosti u vezi sa izdavaštvom, francusku književnost ili francusku poeziju”, naveo je žiri u obrazloženju, a Maske odgovorila zahvalnošću.
“Počastvovana sam ovom nagradom i veoma sam zahvalna za riječi koje ste mi uputili. Ovo je bio izuzetan sajam sa aspekta Francuske ambasade i francuskog štanda. Biti počasni gost je bilo zaista važno za nas i velika čast da budemo ovdje i doprinesemo dobrim odnosima Francuske i Crne Gore”, rekla je ambasadorka Maske.
Žiri je istakao da je zahvaljujući kvalitetnoj i raznovrsnoj ponudi imao težak zadatak prilikom donošenja odluka o najboljima.
“Dok god je knjige i čitanja, postoji i nada da sačuvamo onu bescenu suštinu našeg bivstva, da budemo bića sa smislom, sa razumijevanjem, imaginacijom i stvaranjem, voljenjem i samorazvojem do kojeg dolazimo knjigom i koje sa knjigom drugim predajemo. Ako bi se najsažetije formulisala ideja postojanja Podgoričkog sajma knjiga, onda je ona sadržana u ovoj poruci. Stoga, valja poželjeti organizatorima da u svom htjenju i pregnuću budu postojani i da uprkos svim izazovima izdrže do kraja. Uz mnoštvo besjeda, kontakata, dijaloga o knjigama, sve je bilo veoma značajno i dragocjeno za stvari duha kojeg svakog dana sve više, nažalost, gubimo”, istakao je Jelušić prije nego su saopšteni nagrađeni.
KNJIGA NIJE UMRLA, NADŽIVJEĆE SVE IZAZOVE
Izdavačka kuća “Agora” iz Zrenjanina najbolji je izdavač kada je u pitanju kompletna izdavačka produkcija, ocijenio je žiri.
“Ideja same Biblioteke ‘Agora’, jeste da objavljuje visoko kvalitetnu savremenu prozu značajnih, savremenih stranih i domaćih pisaca. U njoj svoje mjesto imaju kako već klasični pisci naše savremenosti, tako i inovativni i već dokazani pisci mlađe generacije koji nisu do sada prevođeni na srpski jezik. Biblioteka pokušava da u formi jedne vrste antologijskog izbora prikaže ne samo srpskoj publici, nego i mnogo šire od toga neke od bitnih književnih toponima našeg vremena”, naveo je žiri u obrazloženju.
Šaponja je primijetio da je Međunarodni podgorički sajam knjiga “nevjerovatan, čaroban, drugačiji”, te da je ove godine pokazao “svoju specifičnu aromu”, ali i da se razvija na specifičan način.
Nagradu za izdavački poduhvat podijelili su Istorijski institut Crne Gore Univerziteta Crne Gore sa knjigom “Crnogorski gaser” i Arhiv Vojvodine iz Novog Sada, za “Sabrana djela” Mira Vuksanovića.
“Istorijski institut izdao je knjigu ‘Crnogorski Gaser - ilustrovana monografija sa Protokolom o prodaji revolvera za 1894-1895-1896-1897 godinu’ Branka Bogdanovića i dr Radoslava Raspopovića. Knjiga obrađuje istoriju jednog od najpopularnijih revolvera XIX vijeka. Ovo oružje je u Evropi uživalo podjednaku slavu kao Colt, Smith & Wesson. No, posebno je bio čuven “crnogorski Gaser”, bilo u originalnoj verziji, bilo kao jedna od kopija poznatih belgijskih proizvođača. Suština je u tome što je od 1873. godine svaki vojno sposobni Crnogorac imao zakonsku obavezu da posjeduje gaserov revolver produžene cijevi, sa monogramom vladara - knjaza i kralja Nikole I. Tako dolazimo do važne kulturološke dimenzije u istraživanju nasljeđa Crne Gore, i tako ovo oružje pripada tradiciji, etnologiji i etnografiji”, istakao je žiri.
Sabrana djela akademika Mira Vuksanovića u 20 tomova sadrže romane, pripovijetke, poeme, zapise, putopisne dnevnike i autopoetička kazivanja (sa rječnicima i bibliografijom). Naslovi su povezani i hronološki i po srodnosti.
Direktor Arhiva Vojvodine Nebojša Kuzmanović istakao je zahvalnost na priznanju.
“Moram da kažem da je ovo jako prijatno iznenađenje i moja zahvalnost ide žiriju i Podgoričkom sajmu knjiga. Ovo je prilika da svi vidimo koji je značaj knjige jer u digitalnom vremenu mladi uopšte nemaju vremena i senzibilitet za knjigu. Vaš sajam pokazuje da knjiga nije umrla i da će nadživjeti sve izazove”, naveo je Kuzmanović.
Nagradu za najbolju ediciju dobio je Arhipelag iz Beograda za ediciju “Kapital”, kao i Jesenski - Turk iz Zagreba za biblioteku “Filozofije”.
“Naklada Jesenski i Turk osnovana je 1997. godine. Kroz više od 600 dosad objavljenih naslova obuhvaćena su kapitalna djela društvenih i humanističkih nauka, aktuelna i već klasična djela iz područja popularne nauke te vrijedna esejistika, publicistika i književna djela. U njihovom repertoaru, posjeduju niz biblioteka koje sadrže tematski ili konceptualno povezane naslove”, zapisao je žiri.
Monografija posvećena Voju Staniću u izdanju Crnogorske akademiju nauka i umjetnosti nagrađena je kao najbolje opremljena, kao i Monografija Univerzitet Crne Gore 1974-2024 u njihovom izdanju.
“Monografija “Vojo Stanić” čiji je autor akademik Niko Martinović, objavljena je nedavno u izdanju CANU. Monografija predstavlja izraz dubokog poštovanja CANU prema svom članu, ali i istovremeno je još jedno svjedočanstvo u kojoj mjeri akademik Nika Martinovića suvereno poznaje likovni izraz i ekspresiju velikog Voja Stanića. Uz to, monografija sadrži reprodukcije Stanićevih radova, koji su dizajnerski i grafičkim jezikom iskazani na najvišem nivou”, obrazložio je žiri.
Oni su konstatovali i da monografija posvećena pedesetogodišnjici postojanja državnog univerziteta sumira izdavačke i sve ostale napore.
Nagradu za doprinos unapređenju dječijeg stvaralaštva, odnosno stvaralaštva za djecu dobili su Kreativni centar iz Beograda, ali i Zavod za udžbenike i nastavna sredstva iz Podgorice za knjigu “Zelena krava” autorke Jelene Vukić.
“Ovo je knjiga koja je dobila nagradu na konkursu Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva za knjigu iz oblasti književnosti za djecu. Knjiga sadrži sedam poema, koje na zanimljiv i duhovit način tretiraju teme interesantne djeci. Knjiga je bogato i kvalitetno ilustrovana i stoga smo imali zadovoljstvo da je predložimo za nagradu”, ističe se u obrazloženju.
Nagradu za doprinos unapređenju izdavaštva i kulturne razmjene u regionu dobio je Međunarodni centar za Mir iz Sarajeva čiji je osnivač i predsjednik Ibrahim Spahić, kao i izdavačka kuća HERA edu iz Beograda koja je prepoznatljiva po autentičnim i originalnim naslovima iz oblasti humanističkih i društvenih nauka, a koja je svoj izdavački koncept fokusirala na objavljivanje knjiga iz oblasti istorije, geopolitike, ekonomije, psihologije, umetnosti i dokumentarne proze…
NAJBOLJI ŠTANDOVI REPUBLIKE BUGARSKE I OPŠTINE PLJEVLJA
Potpisivanjem Podgoričke povelje u četvrtak, Francuska je predala štafetu zemlje počasnog gosta Bugarskoj koja će tokom 19. Međunarodnog podgoričkog sajma knjiga prezentovati svoju književnost, kulturu i jezik, te na sajam dovesti mnoga značajna imena bugarske književnosti. Da se može očekivati reprezentativan program potvrđuje i nagrada koju je Ambasada Republike Bugarske dobila za najbolje opremljeni štand ove godine.
“Našu pažnju je privukao štand ambasade Republike Bugarske koji se izdvojio ubjedljivom izložbom plakata, sa naglašeno oblikovanim simbolima kojima su ostvarena dubinska značenja, koji doprinose prepoznavanju bugarskog nacionalnog identiteta”, istakao je žiri.
Štand Bugarske nagradu dijeli sa Opštinom Pljevlja čije je “minimalističko rješenje obogaćeno originalnom i duhovitom aluzijom na koliristički postupak Roja Lihteštajna, što je posebno privuklo našu pažnju”, smatra žiri.
DIGITALIZACIJA SADRŽAJA JE ISKORAK U OBRAZOVANJU
Nagradu za unapređenje elektronskog izdavaštva dobio je ZUNS za e-lektiru “Crvenkapa”.
“ZUNS iz Podgorice izrasta u modernu izdavačku kuću sa bogatom produkcijom koja prati obrazovne zahtjeve novog vremena. Izdavačkom plodnošću Zavod je pokazao profesionalnu svijest o tome da udžbenici predstavljaju kulturnu osnovu obrazovanja, kao i to da oni postavljaju standarde intelektualnog rada. Visoki metodološki, didaktičkih i likovno-grafički standardi prepoznatljivo su obilježje Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva. Tome doprinosi timski rad autora, dizajnera, ilustratora, lektora, ovi posljednji su veoma važni, kako bi se osmislili i produkovali moderni sadržaji udžbenika i njihov likovni identitet”, istakao je žiri.
Tokom ovogodišnjeg Sajma je e-lektira “Crvenkapa” i bila predstavljena posjetiocima. U pitanju je multimedijalna lektira za prvi razred osnovne škole i prilagođena je djeci koja još ne znaju da čitaju. Za vizuelnu raskoš Crvenkape “krivac” je čuveni Dobrosav Bob Živković, legendarni ilustrator sa naših prostora, a iza projekta stoji firma “Kodelab” i njen izvršni direktor Aleksandar Dlabač.
“Rekao bih da je digitalizacija obrazovnih sadržaja na kojima radimo i na kojima ćemo raditi u narednom periodu ozbiljan iskorak za crnogorsko obrazovanje iz više razloga. Počeli smo sa “Crvenkapom”, a uskoro ćemo biti u prilici da predstavimo i neke druge sadržaje. Moram pomenuti i one bez kojih ovo ne bi bilo moguće, koji su naši partneri u ovom poslu, a to su Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija i podgorička kompanija Codelab”, rekao je glavni urednik Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Radule Novović.
NIZ POSEBNIH PRIZNANJA
Pored redovnih i očekivanih nagrada, žiri je dodijelio i niz posebnih priznanja. Za stvaranje novih čitalaca izdvojili su izdavačku kuću “Darkwood” iz Beograda koja revitalizuje domaće strip-izdavaštvo i mlađe generacije čitalaca upoznaje sa stripom kao medijem.
Posebno priznanje za unapređenje obrazovnog procesa pripalo je Biblioteki za slijepe iz Podgorice, za audio izdanje “Gorskog vijenca”, kao i Univerzitetu Crne Gore za 50 godina postojanja, JPU “Đina Vrbica” i “Ljubica Popović” iz Podgorice, te vrtiću “Maša”.
Posebno priznanje za njegovanje kulturne baštine i kulture pamćenja SPKD Prosvjeta Sarajevo za knjigu Đoka Mazalića ”Starine Bosne”.
Posebno priznanje za afirmaciju književne kulture dobila je Srpska književna zadruga iz Beograda kao najstarija, trajno aktivna biblioteka u evropskom izdavaštvu.
Posebno priznanje za njegovanje kulturne baštine i kulture pamćenja dobila je Narodna biblioteka Budve za knjigu “Srednjovjekovni statut grada Budve - kritičko izdanje”. Posebno priznanje za originalan pristup književnoj hermeneutici pripalo je izdavačkoj kući “Albatros” plus iz Beograda za tri knjige prof. dr Alesandra Jerkova.
Posebno priznanje za doprinos u organizaciji Sajma knjiga dobila je Gimnazija “Slobodan Škerović” iz Podgorice.
Približiti crnogorskoj publici bugarsku književnost i kulturu
Ministar kulture Bugarske, Najden Todorov, direktor Francuskog instituta u Crnoj Gori, Johann Uhres i direktor izdavačke kuće Nova knjiga i predsjednik programskog savjeta Sajma knjiga, Predrag Uljarević potpisali su tokom Sajma Podgoričku povelju. To je prvi put da se Povelja potpisuje između sadašnje i naredne zemlje počasnog gosta Međunarodnog podgoričkog sajma knjiga, što organizatori planiraju da pretvore u tradiciju.
Uljarević je istakao da su upravo neke od značajnih trenutaka u razvoju Podgoričkog sajma knjiga i obrazovanja obilježili nastupi zemalja počasnih gostiju. Tako je bilo i tokom ovogodišnjeg izdanja gdje je Francuska kao zemlja počasni gost postavila nove standarde u nastupu zemlje gosta.
“Kao zemlja počasni gost mi smo ugostili francuske autore i predstavili knjige koje su prevedene ili će tek biti prevedene na vaš jezik, što će biti veoma važno za crnogorsku publiku”, naveo je direktor Francuskog instituta u Crnoj Gori, Johann Uhres.
On je “predao štafetu” zemlje počasnog gosta ministru kulture Bugarske, Najdenu Todorove, pa je tako ozvaničeno da će Bugarska nositi tu “titulu” na narednom izdanju.
“Vjerujem da ćemo tako bolje poznavati savremenu bugarsku književnost i kulturu, sresti mnogo bugarskih pisaca različitih generacija i žanrova, a u Crnoj Gori prevoditi i čitati više bugarskih knjiga”, rekao je Uljarević.
Valja poželjeti organizatorima da u svom htjenju i pregnuću budu postojani i da uprkos svim izazovima izdrže do kraja. Uz mnoštvo besjeda, kontakata, dijaloga o knjigama, sve je bilo veoma značajno i dragocjeno za stvari duha kojeg svakog dana sve više, nažalost, gubimo", istakao je Jelušić
Bonus video:
