Ženski književni festival “I literatura ima žensko lice”, biće održan od 12. do 14. marta u Beranama, a slogan ovogodišnjeg, trećeg izdanja manifestacije je “Nasljednice”.
Prvi crnogorski festival koji okuplja žene stvarateljke, kao i one koje svoj rad vezuju za literaturu i njenu ulogu u životu žene, i ove, kao i prethodnih godina, donosi raznovrstan program, poručuju organizatori iz beranske nevladine organizacije “Poligon za žensku izuzetnost - Sofija”.
S obzirom na to da je festival regionalnog karaktera, tako će Berane kao grad-domaćin sredinom marta biti središte nekih od najznačajnijih ženskih književnih imena iz zemlje i regiona. U programu se, između ostalih, ističu Ena Katarina Haler iz Hrvatske, Lejla Kalamujić iz Bosne i Hercegovine, Marina Sokeva iz Makedonije, kao i Danica Pavlović i Nadija Rebronja iz Srbije.
Izvršna direktorica NVO “Poligon za žensku izuzetnost - Sofija”, aktivistkinja i književnica Rebeka Čilović, za Vijesti podsjeća da će, tokom ceremonije svečanog otvaranja festivala 12. marta u 19 časova, u hotelu “Berane” biti upriličena i dodjela “Buntarke” - specijalnog priznanja ženskim heroinama. Ovogodišnje laureatkinje nije potrebno detaljnije predstavljati, njihova imena i dobro poznata djela govore dovoljno, a to su: Maja Raičević (NVO Centar za ženska prava), mlada i hrabra građanska aktivistkinja Sara Vujisić, Bojana Jokić (NVO LGBT forum Progres), Željka Mirković novinarka televizije Prva, kao i Dženeta Agović (NVO Impuls Tutin).
“Biće upriličena i svečana dodjela statua pod nazivom ‘Buntarke’, a koje se dodjeljuju pojedinkama i organizacijama za izuzetnu borbu na putu afirmacije ženskih ljudskih prava”, kaže ona.
Čilović ističe da je cilj ovogodišnjeg festivala stvaranje prostora za njegov siguran kontinuitet.
“Jako je važno imati siguran i prostor gdje se čuju ženski glasovi i ideje. Da bismo na tom putu opstali, važna je i podrška svih činilaca koji su involvirani u temu umjetnosti koja je angažovana, i u temu aktivizma koji ne egzistira samo kao puka fraza ‘Jednake šanse za sve’, već upravo sa sjevera šalje jake poruke da borbe za ženska prava traju i da se ni kod nas ne odustaje od bunta i buntarstva kao jedine moguće opcije u posve patrijarhalnom uređenju koji sve više grize naše i onako napukle mogućnosti”, poručuje Čilović i u tom kontekstu naglašava:
“Književnost je tačka preloma”, kaže aktivistkinja i književnica i dalje objašnjava:
“Ako nas nema u literaturu, nema nas ni u istoriji, a ko će onda svjedočiti o našoj (ženskoj traumi) koja je naše jedino sigurno nasljeđe. Sve je povezano, kao što vidite. Slogan kampanje ‘Nasljednice’ dira u najsigurnije punktove patrijarhata, jer ko se to još smio drznuti pa zamijeniti ‘Nasljednika’ u društvu gdje se sve nasljeđuje i sve pripada muškarcu, ili ako ne njemu onda muškom principu. Stvoriti predstavu o nasljednici je velika tema na koju ni literatura nije imuna. I zato, da, samo kroz literaturu možemo klesati to lice žensko, jer važno je da i literatura ima žensko lice”, jasno naglašava Čilović.
U kontekstu samog koncepta i angažmana festivala, ali i u susret 8. martu, Međunarodnom danu žena, Čilović komentariše i položaj žena, kako u društvu, tako i u književnosti. Realno stanje i subjektivni osjećaj, ističe ona, postavlja pitanje granica...
“Položaj mi može neko dati ili ga sama ja, ti, mi, one...možemo nekim čudom prigrabiti, zavrijediti... No, sve dok se naše žensko biće, na svakom mjestu pravda za kratku suknju, nedosljednosti, nedovoljnu skrušenost, sve dok se držimo ‘ni svjedok ni saradnik’, mi ćemo pristajati na položaj u kojem nemam istinski mjesta za žene. Možda je najbolje reći da položaja nema”, sumira ona.
No, Čilović je uvjerena da se stvari po tom pitanju mogu i moraju mijenjari i ne posustaje u toj namjeri.
“Možda je ta ideja van realnog vremena, možda je ostavljena samo sanjarima i buntarima, možda nas sve upućuje da smo ‘zalutali’ i da želimo da skočimo u maglu, ali verujte nam na riječ, da nema te ideje da može i treba bolje, život bi bio nepodnošljiv”, ističe Čilović.
Ženski književni festival samo je jedan od načina kojima se Čilović bori za progres. U susret početku manifestacije, festival će tradicionalno objavljivati i promotivne spotove kao dio svoje kampanje, a organizatori su, uz podršku Opštine Berane, obezbijedili i besplatan prevoz tokom festivala za građane susjednih opština, Andrijevice i Petnjice.
Nakon svečane ceremonije otvaranja i dodjele nagrada, Festival se nastavlja 13. marta, već u 10 časova, projekcijom filma “Mračna kći” u Centru za kulturu Berane. U podne slijedi tribina “Rodno čitanje filma ‘Mračna kći’” u Narodnoj biblioteci “Dr Radovan Lalić”, u kojoj učestvuju: Marija Perović, Jovana Radifković, Maja Bogojević, a moderira je Milena Bubanja Obradović.
Tribina “Žensko je, dobro je”, koju moderira novinarka Damira Kalač, biće održana u 13 časova u amfiteatru Gimnazije. Na tribini će govoriti: Maja Raičevic, Dženeta Agović, Biljana Zeković, Nina Radulović, Aida Ćorović, Aida Perović, Katica Maksan.
Pjesnikinje iz regiona, gošće festivala, govoriće na tribini “Neka budu borbe neprestana” u 17 časova u prostoru “Brick house”. Razgovor moderira Rebeka Čilović, a u njemu učestvuju: Danica Pavlović, Marina Shokeva, Lejla Kalamujić, Nadija Rebronja, Ena Katarina Heler i Tanja Rađenović.
Poetski matine u Pabu “Štab” u 20 časova, kojim će moderirati Čilović, spustiće zavjesu na cjelodnevni program 13. marta.
Projekcijom filma “Žene i ratovi” Bojane Minović biće započet naredni dan festivala, u 10 časova u Centru za kulturu Berane. U podne slijedi program “Crnogorske autorke u biblioteci” koji će biti upriličen u Centru za kulturu. Za sve goste festivala organizovan je i obilazak grada u pratnji vodiča.
Predstavom “U zagrljaju zaboravljenih” Impulsa iz Tutina, koja će biti izvedena u 20 časova u Centru za kulturu Berane, festival će biti zatvoren 14. marta.
“Predstava se bavi ženama koje su doprinijele razvoju obrazovanja, zdravstva i unapređenju pravnog sistema kod nas. To su heroine koje su nas svojim životom i djelom zauvijek zadužile”, navedeno je ranije.
Sumirajući utiske sa ranijih izdanja festivala, a u susret i brojnim narednim aktivnostima, Čilović ističe da su sva očekivanja do sada opravdana, ali i prevaziđena i nadmašena.
“Vjerujemo da radimo veliku i važnu stvar, samim tim što se o Beranama i festivalu govori sa radošću i što se poziv za učešće iščekuje. Mi smo dokaz da ljubav, entuzijazam i velika želja da se ženski glasovi okupe na jednom mjestu može biti realizovana, ali se mora pružiti i više od maksimuma”, poručuje Čilović.
Festival “I literatura ima žensko lice” sprovodi se u okviru projekta “Festivali za uspostavljanje novog partnerstva i unapređenje kulturne saradnje Srbije i Crne Gore” uz podršku organizacije British Council. Akcija je dio većeg projekta “Kultura i kreativnost za Zapadni Balkan” koji finansira Evropska unija, a koji ima za cilj unapređenje dijaloga u regionu kroz jačanje kulturnog i kreativnog sektora i razvijanje njegovog potencijala za društveno-ekonomski uticaj u ovom regionu.
Bonus video:
