Predsjednik Vladimir Putin vjerovatno je odobrio operaciju ubistva bivšeg agenta KGB-a Aleksandra Litvinjenka radioaktivnim polonijumom-210 u Londonu, zaključeno je u okviru britanske istrage, što je izazvalo spor sa Moskvom.
Rusija, koja je odbila da sarađuje u istrazi, upozorila je da bi ovo moglo „zatrovati“ odnose. Britanija je optužila Kremlj za necivilizovano ponašanje, ali nije nagovijestila da bi mogla preduzeti snažnije akcije.
Litvinjenko (43), glasni kritičar Putina koji je pobjegao iz Rusije u Britaniju šest godina prije nego što je otrovan, preminuo je nakon što je popio zeleni čaj sa rijetkim i izuzetno snažnim radioaktivnim izotopom u londonskom Milenijum hotelu.
Istraga koju je predvodio uticajni britanski tužilac Robert Oven utvrdila je da su bivši tjelohranitelj iz KGB-a, Andrej Lugovoj i još jedan Rus, Dmitrij Kovtun, izvršili ubistvo u okviru operacije iza koje vjerovatno stoji ruska Federalna služba bezbjednosti (FSB), nasljednica sovjetskog KGB.
„Operaciju FSB za ubistvo Litvinjenka vjerovatno je odobrio Patrušev, tadašnji šef FSB, i takođe predsjednik Putin“, kazao je Oven. Patrušev je sada na poziciji sekretara ruskog Savjeta bezbjednosti.
„Zaključio sam da postoji snažna vjerovatnoća da kada je Lugovoj otrovao Litvinjenka, to je učinio po direktivi FSB. Dalje sam utvrdio da je i Kovtun takođe djelovao po direktivi FSB“, naveo je Oven. Britanski premijer Dejvid Kameron kazao je, kako navodi Rojters, da ne odbacuje mogućnost dodatnih mjera protiv Rusije, ali je dodao:
„Da li u određenoj mjeri treba da imamo neku vrstu odnosa sa njima jer nam je potrebno rješenje za sirijsku krizu? Da. Međutim, to činimo širom otvorenih očiju i hladnog srca“.
Ministarka unutrašnjih poslova Tereza Mej govorila je u parlamentu o „grubom i neprihvatljivom kršenju najosnovnijih principa međunarodnog prava i civilizovanog ponašanja“ dok je opoziciona Laburistička partija ubistvo opisala kao „neprikosnoven čin terorizma koji je sponzorisala država“.
Kremlj uporno negira učešće u zločinu, ali je tvrdnja da je Putin direktno naredio ubistvo svog protivnika radioaktivnim izotopom u velikoj zapadnoj prijestonici odmah izazvala cenzuru iz Moskve.
Rusko ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je da je pristrasan i mračan pristup slučaju narušio odnose između dvije zemlje. Portparol Kremlja Dmitrij Peskov je kazao da ovakve istrage rizikuju da zatruju odnose i ukazao na to da se istraga oslanjala na nepotvrđene informacije obavještajnih službi.
Oven je rekao da je siguran da su Lugovoj i Kovtun stavili polonijum 210 u čaj u 1. novembra 2006. godine kada su se sreli sa Litvinjenkom i razgovarali manje od 30 minuta. Litvinjenko je kazao da je uzeo samo tri ili četiri gutljaja zelenog čaja sa limunom i medom.
U šoljici za čaj i u baru hotela naknadno je otkriven visok stepen kontaminacije polonijumom, a tragovi radioaktivne supstance nađeni su širom Londona u kancelarijama, hotelima, avionima i na Emirats stadionu fudbalskog kluba Arsenal.
Oven je takođe zaključio da su dvojica muškaraca pokušali da ubiju Litvinjenka dvije nedjelje ranije na sastanku u jednoj londonskoj firmi i da je „sasvim moguće“ da je Lugovoj pokušao da ga ubije još 2004. godine.
Britanska vlada je pozvala na razgovor ruskog ambasadora Aleksandra Jakovenka, zahtijevajući da Kremlj pruži odgovore i izruči dvojicu osmnjičenih
Britanska vlada je pozvala na razgovor ruskog ambasadora Aleksandra Jakovenka, zahtijevajući da Kremlj pruži odgovore i izruči dvojicu osmnjičenih.
Oven je naveo nekoliko razloga zašto je ruska država željela da ubije Litvinjenka, koji je dobio britansko državljanstvo mjesec dana prije smrti 23. novembra 2006.
Smatralo se da je bivši špijun izdao FSB optužujući tu službu da je 1999. godine izvela bombardovanje u stambenom bloku u kojem je ubijeno preko 200 ljudi u Rusiji a za koje je Kremlj, koji je tada bio u ofanzivi da povrati kontrolu nad Čečenijom, okrivio Čečene.
FSB je takođe imao informaciju da je Litvinjeno počeo da radi za britansku obavještajnu službu MI6.
Litvinjenko je bio blizak vodećim ruskim disidentima i protivnicima Putina i njegove administracije, koje je optuživao za spregu sa organizovanim kriminalom, i iznio je krajnje lične optužbe protiv šefa Kremlja.
„Nesumnjivo je postojala lična dimenzija netrpeljivosti između Litvinjenka sa jedne i predsjednika Putina sa druge strane“, navodi se u Ovenovom izvještaju.
Dio istrage je vođen u tajnosti a dokazi od britanske vlade i špijunskih agencija nijesu javno objavljeni.
Litvinjenkova udovica, Marina, čija je upornost i dovela do sprovođenja istrage, zatražila je da ruski špijuni budu izbačeni iz Britanije i na uvođenje sankcija Rusiji.
„Pozivam na uvođenje ciljanih ekonomskih sankcija i zabrana putovanja protiv imenovanih pojedinaca, uključuju Patruševa i Putina“, rekla je novinarima ispred zgrade suda.
Bonus video:
