Evropa je ukliještena između tri “cunamija”, koji su postali planetano zlo i jedini spas je u partnerstvu između Amerike, Evrope i Rusije na novim osnovama, kaže za “Vijesti” geopolitički analitičar Blagoje Grahovac.
Prema njegovom mišljenju, pad Berlinskog zida i raspad Sovjetskog Saveza su izazvali geopolitički potres, kada je globalizacija ušla u proces nekontrolisanog.
“U posljednjoj dekadi postojanja blokovskih podjela, proces globalizacije se ubrzavao, ali je i dalje bio kontrolisan. U to vrijeme u Americi imamo tzv. Reganovu doktrinu, koja je imala za cilj razbijanje ili rušenje komunističkih sistema na istoku. Približno u isto vrijeme se desilo rušenje Berlinskog zida i raspad SSSR”, kaže Grahovac.
On ističe da je raspad SSSR implicirao nekoliko geostrateških problema jer je to bilo neočekivano čak i za zapadni svijet.
“Rusija je ušla u tranziciju pokušavajući da sačuva što se sačuvati može. Došlo je do ulaska u proces privatizacije, gdje je trećina imovine Ruske Federacije data građanima u okviru vaučerske privatizacije. Drugu trećinu je država sačuvala za sebe kao državnu imovinu, a treća trećina je data na prodaju na tržištu”, kaže Grahovac.
Kao drugi fenomen u vrijeme raspada SSSR, koji je imao više od 700 hiljada pripadnika KGB-a, navodi to što su ti operativci, inače vrlo moćni, ostali odjednom i bez države i bez zaposlenja.
“Istovremeno, trećina imovine koja je data na prodaju, došla je u ruke tajkuna. Došlo je do spajanja robusnih i hrabrih, ali osiromašenih operativaca KGB-a, i plašljivih noovopečenih bogataša”, objašnjava Grahovac nastanak oligarhije, koja je pokrenula izvoz prljavog kapitala.
“Tada prema zapadu kreće ogromni talas jeftine radne snage, što ne zaobilazi ni Ameriku. Zapadni kapitalizam, koji je nekad bio liberalni, prerasta u svoju suprotnost, u derivat koji uvodi čitavo zapadno društvo u oblik robovlasničkog odnosa. Pošto je stigla jeftina radna snaga sa istoka, a vlasnici kapitala htjeli da se obogate, desilo se da je osposobljena radna snaga u Evropi i Americi ostala bez zaposlenja. Veleposjednici na zapadu su počeli da premještaju fabrike i proizvodnju na istok zbog jeftine radne snage i energije”.
Grahovac navodi da je, posebno u Americi, došlo do gubitka srednje klase i do poremećaja društvenog sistema, pri čemu liberalni kapitalizam prerasta u najopakiji oblik fašizma.
Neoliberalizam kao fašizam, nastao na Zapadu, te cvjetanje organizovanog kriminala i korupcije na Istoku su, ističe Grahovac, cunamiji koji ruše planetu i ugrožavaju čovječanstvo. Ova dva fenomena, kako navodi, izrazito dobro sarađuju i osvajaju druge prostore, vrlo vješto miješajući religiju i politiku.
“A ubačena religija i politika u socijalno ugroženu frustriranu masu generiše novi cunami - migrantski”, kaže Grahovac i dodaje da se Evropa našla u velikom problemu - ukliještena između tri cunamija.
U intelektualnim i političkim krugovima se počinje uočavati da su ova tri cunamija postala planetarno zlo i opasnost i počinju se rađati teorijske pa i političko-praktične ideje o novoj saradnji, dodaje Grahovac.
“Evropa mora tražiti spas. Jedini spas je put kojim će se sigurno ići i čiji se obrisi već naslućuju, a to je američko-evropsko-rusko partnerstvo na novim osnovama”, kaže Grahovac, ocjenjujući da se za sadašnje stanje ne može isključiti odgovornost svih triju strana.
“Iako to mnogima djeluje nemoguće i futuristički, to će se ipak desiti.”
Balkan može biti štit Evrope
U Evropi se sada pojavljuju i političke i intelektualne svijesti da Balkan u budućnosti može biti štit Evrope zato što taj prostor najbolje prepoznaje vrijednosti koje je imala i Evropa i bivša Jugoslavija, kaže Grahovac za “Vijesti”.
“Nemam uopšte dilemu da će doći do formiranja nove zajednice, ne u državnom smislu nego u smislu partnerstva. Regija, sastavljena od država bivše SFRJ i Albanije je budućnost, to će biti štit Evrope. A u tom štitu, srpsko-hrvatsko prijateljstvo, koje je kroz istoriju, ili posebno u zadnje vrijeme, bilo na nivou bezobrazluka, i srpsko-albansko prijateljstvo, biće noseća greda balkanskog štita Evrope. Srbi i Albanci su kroz istoriju sve probali, i ništa nije dalo povoljan rezultat. Ono što nikad nisu probali je prijateljstvo. Kad budu probali prijateljstvo, tek će otkriti kakva vrijednost postoji u ta dva naroda”.
Jugoslavija je bila trn u oku i Istoku i Zapadu
Grahovac kaže da je Jugoslavija u drugoj polovini 20. vijeka, posebno 80-ih godina, bila i inspiracija i trn u oku mnogima i na Istoku i na Zapadu.
“Istok je priznavao sovjetski sistem kao humani, ili sistem blagostanja. Njima je jugoslovensko samoupravljanje kvarilo teoriju i ideju o humanom komunističkom sistemu”, kaže Grahovac, ističući da Jugoslavija nikada nije imala komunizam kao cilj.
“Nidje u programu Saveza komunista niti u ustavu niti zakonima nikada komunizam kao pojam nije bio ni cilj ni putanja kojom je trebalo ići nego socijalizam, i kasnije samoupravni socijalizam”.
On dodaje da sadašnji vladari na prostoru bivše Jugoslavije često koriste riječ komunizam i da to čine “oni koji su učestvovali u razbijanju Jugoslavije”.
Govoreći o jugoslovenskom sistemu, Grahovac ističe da su ga skandinavske države 1980-ih detaljno izučavale, posebno njegov socijalno humanistički aspekt, i mnoge stvari su ugradile u svoj društveno-politički sistem.
SFRJ nije odgovarala brojnim snagama na Istoku, ali ni nekima na Zapadu, zato što je imala dvije temeljne evropske vrijednosti - antifašizam i poštovanje različitosti (bratstvo i jedinstvo).
“To je i te kako bio trn u oku mnogim snagama na zapadu jer je Jugoslavija u suštini i predstavljala model koji će u budućnosti biti Evropska unija”.
Grahovac kaže da je SFRJ posebno smetala kriminogenim strukturama koje su se sa istoka, “vrlo vješto, kroz lobiranje, kao najopakiju koruptivnu radnju”, ujedinili sa mnogim strukturama na zapadu.
“Na nesreću, imali smo autokratske sisteme i političke sisteme u likovima Miloševića, Tuđmana i kasnije Izetbegovića, tako da nije bilo teško ubaciti se u prostor Jugoslavije kao razbijačka snaga, a sve pod izgovorom zaštite ljudskih i građanskih prava. No, najodgovorniji smo mi unutar Jugoslavije što smo to dozvolili i što nismo smjenjivali te diktatorske, autokratske tipove, nego je razvijen nacionalizam i šovinizam do mjere da su sve destruktivne strukture istoka i zapada mogle da rade što su naumile”.
Prema mišljenju Grahovca, SFRJ je najbolji evropski projekat u 20. vijeku.
“Pravili su je, čak u 19. vijeku, najbolji među nama, u svim etnosima bivše Jug, mlada buržoazija i napredna inteligencija. A razbili su je najgori među nama - nacionalisti, šovinisti, lopovi”.
Imamo nesreću, dodaje Grahovac, da su danas u Srbiji, Hrvatskoj, BiH i Crnoj Gori, na vlasti ratne partije, koje su razbijale SFRJ.
“I naravno da se u tim sredinama čuje komunizam kao simbol nečeg zlotvorskog iako mi nismo imali komunizam, nego socijalizam. Ali vođe ovih partija, kako ih ja nazivam, banditosi, su u veoma dobrim međusobnim odnosima, ali raspiruju ratnički narativ među svojim narodom i drže stanje ni rata ni mira na našim prostorima i tako mogu koristiti građane kao biračko tijelo”.
Bonus video:
