Policijski tim, u pratnji vatrogasaca i santiranih inspektora, u septembru je upao na farmu svinja u podnožju planine Arajat, sjeverno od Manile, pod izgovorom da vrše bezbjednosnu kontrolu. U kompleksu nisu pronašli nijednu svinju. U hangaru većem od fudbalskog terena nalazila se platforma sa generatorom na dizel, industrijskim hladnjakom i opremom za destilaciju - sve to za proizvodnju droge metamfetamin, koja stvara veliku zavisnost, piše Rojters.
Laboratorija industrijskih razmjera je mogla da prozvede najmanje 200 kilograma meta dnevno. Tada je kilogram tog narkotika na ulici vrijedio 120.000 dolara.
Filipinskoj policiji su na farmu ukazali lokalni žitelji koji su primijetili da vozila sa „ljudima koji liče na Kineze“ dolaze uveče a odlaze prije zore. Tokom racije je uhapšen Hong Venženg, 39-godišnji Kinez iz provincije Fudžijan koji sada u zatvoru čeka suđenje. Četvorica ostalih za koje se vjeruju da su Kinezi su pobjegli i za njima se traga.
Narkokarteli smještaju laboratorije za proizvodnju meta na farme svinja da bi prikrili jak miris koji se oslobađa tokom pripreme droge, kazali su policijski zvaničnici.
Rojters ističe da je ovo razotkrilo neprijatnu istinu za filipinskog predsjednika Rodriga Dutertea dok vodi „rat protiv droge“: problem koji pokušava da iskorijeni se uveliko stvara u Kini, državi koju prihvata kao potencijalnog saveznika na štetu dugotrajnih veza sa SAD.
Od 77 stranih državljana uhapšenih na osnovu optužbi povezanih sa drogom met, između januara 2015. i sredine avgusta 2016, skoro dvije trećine su bili Kinezi, prema podacima filipinske agencije za borbu protiv droge (PDEA).
Narkokarteli prebacuju iz Kine na Filipine eksperte za proizvodnju meta, u trgovini poznate kao „kuvare“ ili „hemičare“, da bi radili u laboratorijama poput one na planini Arajat. U izvještaju britanske agencije se navodi da Kina nije samo izvor ekspertize za met - ona je i najveći izvor meta i hemikalija koje se koriste za proizvodnju te sintetičke droge koji se švercuju na Filipine.
"Može se reći da većina meta ovdje dolazi iz Kine“, rekao je portparol PDEA Derik Kareon.
Dominantna uloga Kine u trgovini metom na Filipinima nije spriječila Duterteovo dodvoravanje Pekingu čak i dok proglašava drogu za najveću pošast svoje države. Duterte vodi brutalnu kampanju protiv narkotika, u kojoj je ubijeno više od dvije hiljade ljudi, a uhapšeno više od 38.000. Policija istražuje još oko 3.000 smrtnih slučajeva.
Duterte je tokom posjete Pekingu u oktobru objavio „odvajanje“ od SAD i proglasio ponovno svrstavanje uz Kinu, dovodeći u pitanje skoro sedam decenija savezništva između Vašingtona i Manile. Zaokret prema Pekingu je začudio neke zvaničnike za borbu protiv droge kod kuće, koji kažu da je Kina pružila malu pomoć tokom višegodišnje borbe za suzbijanje priliva droge na Filipine.
"Čini se da ima vrlo malo akcije kineske vlade. Očekivali biste da to postane razlog za zabrinutost, ali ne djeluje da ima takve reakcije“, rekao je Ričard Fadulon, zamjenik državnog tužioca i predsjedavajući jedinice za borbu protiv droge u filipinskom ministarstvu pravde.
SAD su i primarni izvor pomoći i ekspertize za borbu Filipina protiv droge.
Američka agencija za borbu protiv narkotika (DEA) obezbjeđuje obuku i obavještajne podatke filipinskim vlastima i pomaže međuagencijskoj radnoj grupi na međunarodnom aerodromu u Manili sa ciljem suzbijanja šverca.
"Svi moji prijatelji su u američkoj DEA,“ rekao je jedan visoki filipinski zvaničnik za borbu protiv droge, pod uslovom da ostane anoniman. „Većina informacija stiže iz DEA.“
To bi se moglo promijeniti. SAD su saopštile da su zabrinute zbog izvještaja o masovnim ubistvima u Duterteovom obračunu i najavile da će pet miliona dolara kojima su finansirale filipinske programe za borbu protiv droge preusmjeriti za drugu namjenu.
Od dolaska na vlast 30. juna, Duterte je uputio neke kritike Kini. Nakon racija u laboratoriji na Arajatu, ukazao je da bi Kina, ako njegovu državu smatra prijateljem, trebalo da radi na suzbijanju protoka droge. Njegova vlada je u avgustu pozvala kineskog ambasadora da objasni snabdijevanje Filipina narkoticima iz Kine.
Sekretar za spoljne poslove Perfekto Jasaj je tada rekao Rojtersu da je kineski ambasador u Manili Žao Đanhua odbacio tu optužbu. „Rekao sam mu da su ti izvještaji zasnovani na obavještajnim informacijama, potvrđeni su što se nas tiče“, rekao je Jasaj.
Duterte, ipak, ukazuje na, kako kaže, spremnost Pekinga da pomogne Manili u borbi protiv droge. On se tokom posjete u oktobru dogovorio sa kineskim predsjednikom Sijem Đinpingom da pojačaju razmjenu obavještajnih podataka, ekspertize i tehnologije za borbu protiv kriminala povezanog sa drogom.
"Kina razumije i podržava politiku Filipina pod rukovodstvom predsjednika Dutertea za borbu protiv droge i voljna je da proaktivno sarađuje protiv droge na Filipinima“; navelo je kinesko ministarstvo spoljnih poslova u odgovoru na Rojtersova pitanja.
Nekim filipinskim zvaničnicima za borbu protiv doge je smiješna ponuda Kine da pomogne. „Zamalo sam pao sa stolice kada sam to čuo“, rekao je zvaničnik iz ministarstva pravde koji godinama radi na slučajevima povezanim sa drogom i nije vidio značajniju saradnju Pekinga.
Džeremi Daglas, regionalni predstavnik kancelarije UN za borbu protiv droge i kriminlana (UNODC) za jugoistočnu Aziju i Pacifik, kaže da postoji „neka saradnja i razmjena informacija“ između dviju država, ali da je to samo od slučaja do slučaja. „Jedini način da se trgovina podrije je da se udari na one koji vode biznis.“
Duterte stalno govori da će ući u trag narkobosovima. Ali, do sada su meta njegove kampanje bili skoro isključivo korisnici i sitni dileri u najsiromašnijim naseljima, a ne narkobaroni koji ih snabdijevaju metom, ili „šabuom“, kako se zove na Filipinima.
U drugom zaokretu, Kina je Filipinima ponudila pomoć u vidu projekata za odvikavanje tokom Duterteove posjete. Jedan kineski biznismen je obećao da će finansirati dva centra za rehabilitaciju sa 10.000 kreveta na Filipinima, koji ima malo takvih objekata.
Broj zapljena droge i policijskih racija u met laboratorijama je porastao za vrijeme Dutertea. Ove godine je uklonjeno devet laboratorija, više nego tokom tri prethodne godine zajedno, prema podacima PDEA. Šest laboratorija je otkriveno od početka Duterteovog mandata.
Ove godine je zaplijenjeno 1.520 kg meta, 2,5 puta više nego tokom 2015. To je, ipak, malo u odnosu na količinu koja se konzumira, kazao je Daglas iz UN-a.
Kineski trgovci su vjekovima plovili do obala Filipina, pristajući u džunkama punim keramike, čaja, svile, koje su trampili za zlato, vosak, bisere i kornjačevinu. Danas, kineski izvoz na taj arhipelag od nešto više od 100 miliona ljudi uključuje velike količine meta i sirovina za proizvodnju te droge.
Nije lako procijeniti koliko meta stiže iz Kine na Filipine. Proizvodnja droge biljnog porijekla, poput heroina i kokaina, može se izračunati na osnovu pregleda žetve opijumskog maka ili koke u određenoj zemlji. Daleko je teže izmjeriti proizvodnju meta, sintetičke droge pravljene od hemijskih supstanci poput efedrina i pseudoefedrina, koje se legalno koriste u farmaceutskoj i drugim industrijama.
Rojters piše da je Kina imala akcije protiv proizvodnje meta u velikim laboratorijama u južnim provincijama. Hiljade osumnjičenih je privedeno 2014. tokom kampanje u provinciji Guangdong.
Uprkos tim naporima, Kina je i dalje najveći izvor sirovina za proizvodnju meta širom Azije, navodi se u izvještaju. Na globalnom nivou, najveću zapljenu sirovog efedrina 2014. je prijavila Kina - 31,6 tona, prema podacima Međunarodnog odbora za kontrolu narkotika u Beču.
Lokalni zvaničnici za borbu protiv droge očekuju da šverceri dio operacije premjeste na „ploveće laboratorije“, gdje se met pravi na brodovima usidrenim blizu obale. U julu su uhapšena četiri muškarca iz Hong Konga na ribarskom brodu usidrenom u zalivu Subik, gdje je nekad bila američka baza. Odbacili su optužbe da su proizvodili i prodavali met. Sada u zatvoru čekaju suđenje.
Fadulon iz filipinskog ministarstva pravde kaže da igra mačke i miša sa kineskim met bandama neće dati rezultate.
"Oni će se i dalje pojavljivati na različitim mjestima gdje ih vlasti najmanje očekuju. Ako Duterteova vlada želi da ukloni met sa ulica, moraće da se probije do izvora i na visokom nivou raspravlja kako da se tome stane na kraj - da razgovara sa kineskom vladom“.
"Hemičar" i "kuvar" stižu na Filipine različitim letovima
Zvaničnici PDEA kažu da je u pitanju utvrđeni i sofisticirani sistem šverca meta i sirovima iz Kine na Filipine.
Trgovinu kontroliše mala, tijesno povezana grupa Kineza koji nadgledaju čitav proces: od nabavke sirovina u Kini preko proizvodnje droge na Filipinima do distribuiranja koje obavljaju lokalne bande. Filipinska policija kaže da su mnogi od onih koji upravljaju trgovinom meta trijade, nemilosrdna kriminalna udruženja koja se odavno bave švercom droge.
Met koji se prošvercuje u Kinu tipično se prebacuje velikim brodova na mala plovila, uglavnom uz obalu sjevernog filipinskog ostrva Luzon. Pakovanja se ponekad bacaju u more uz dugačku i slabo kontrolisanu filipinsku obalu, a potom ih pokupe ribari. Met nakon toga prelazi u ruke lokalnih švercera.
Proizvodnja meta na Filipinima zahtijeva drugačiju operaciju. Sirovine su često sakrivene u legitimnim tovarima teretnih brodova koji preko Južnog kineskog mora stižu do Filipina. Na kopnu se hemikalije prebacuju u laboratorije, poput one na planini Arajat. Tamo se nalazi „hemičar“ koji nadgleda proizvodnju i „kuvar“ koji je pravi. Oni dolaze odvojenim letovima predstavljajući se kao turisti ili biznismeni.
Kazina u Manili najbolje mjesto za pranje novca od droge
Kazina u Manili pružaju švercerima lak način da operu novac od droge. Met koji se proizvede u laboratorijama ponekad ide u kazina u prijestonici, gdje su mnogi najveći kockari Kinezi, objasnio je jedan lokalni zvaničnik za borbu protiv droge. Tu se sastaju prodavci i kupci. Jedna strana ima novac u prtljažniku a druga drogu, i samo zamijene ključeve. Prodavac potom zamijeni gotovinu za čipove u kazinu i tako opere novac.
Zbog labavih lokalnih propisa, u kazinima nema rizika za švercere. U nastojanju da pretvori Manilu u jedan od azijskih kockarskih centara, vlada je izuzela kazina iz zakona o sprečavanju pranja novca, koji bi ih obavezivao da prijave sumnjive transakcije.
"Ponekad moramo da budemo oprezni jer to ima posljedice po turističku industriju“, odgovorio je portparol PDEA Kareon na pitanje Rojtersa zašto vlada ne spriječi korištenje kazina za pranje novca od droge.
Galerija
Bonus video:
