Tursko rušenje ruskog aviona, koji zvanična Ankara pravda neovlašćenim ulaskom u turski vazdušni prostor - izuzetno je opasan trenutak u sirijskom građanskom ratu i nikako ne bi trebalo izgubiti iz vida da ovo nije prvi slučaj da su ruske letjelice oborili avioni koje su izradili Amerikanci, ili obratno - a da to nije izazvalo Treći svjetski rat.
Ugledni vojni analitičar Šašank Dzoši stoga smatra da će zbog otopljavanja odnosa sa Rusijom i velikog rizika od eskalacije, zapadni saveznici Turske nastaviti, ali s velikim oprezom.
U autorskom tekstu za londonski Telegraf Džoši kaže da je kriza poput ove bila gotovo neizbježna. Turska se još u oktobru žalila na ponovljenje ruske povrede njihovog vazdušnog prostora, tražeći od NATO-a da uloži protestnu notu.
Kasnije tog mjeseca, Turska je oborila letjelicu za koju se isprva mislilo da je ruski avion, da bi se kasnije ustanovilo da je bila riječ o dronu.
Uz ruske, američke, sirijske, francuske, britanske, kanadske i arapske avione koji su prekrili sirijsko nebo, zatim ruske avione koji se približavaju američkima na svega 500 metara te rusko uporno testiranje bezbjednosti evropskih državnih granica u posljednje dvije godine, kriza je morala eskalirati.
SAD i Rusija su na području Sirije u oktobru dogovorile bezbjednosni protokol koji uključuje neprekidnu komunikaciju, koji se, međutim, ne odnosi na rusko-tursku interakciju.
Pakistanski avion američke proizvodnje F-16 oborio je kasnih 80-ih tada sovjetski avion tokom rata u Avganistanu. Prethodno američki avion RU-8 Seminole koji je letio iz Turske oboren je iznad Armenije, koja je tada bila dio sovjetske teritorije.
Najpoznatiji incident je, naravno, rušenje pilota CIA-a Garyja Powersa i njegovog U2 špijunskog aviona 1962. godine. Sovjetski piloti takodje su igrali važnu ulogu tokom Korejskog rata izmedju 1950. i 1953. kad su ruski izvori tvrdili da su oborili izmedju 1.100 i 1.300 američkih letjelica.
Međutim, ovo sada je prvi puta od kraja Hladnog rata da je neka članica NATO-a oborila ruski avion.
Iako Turska insistira da je imala puno pravo da sruši ruski avion u svom vazdušnom prostoru, nakon incidenata posljednjih mjeseci, njihovi saveznici u NATO-u usredsrediće se na smirivanje tenzija.
Odnosi između Zapada i Rusije u posljednje su vreme odmrznuti, no bilo bi prerano govoriti o približavanju dvije strane. Nakon pariskih napada, francuski predsjednik Fransoa Oland najavio je da namjerava da se sretne sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom, a u vezi sa stvaranjem velike koalicije protiv Islamske države.
I američki predsjednik Barack Obama sreo se s Putinom, a tokom njihovog susreta u jednom trenutku je primijećen, kako se navodi, prijateljski govor tijela, dok je Savjet bezbjednosti UN jednoglasno usvojio rezoluciju kojom odobrava sve potrebne mjere za uništenje Islamske države.
Razgovori u Beču o budućnosti Sirije takođe su rezultirali izvijesnim napretkom u pogledu mirovnog rešenja u toj zemlji. I dok će NATO zasigurno uputiti Moskvi diplomatsku notu zbog ponovne povrede turskog zračnog prostora, turski zapadni saveznici neće željeti ugroziti diplomatska postignuća tako da vrše na Rusiju prevelik pritisak.
Džoši tvrdi da će Putin orati da odgovori na ovaj incident, ali ne isključuje i ostavljanje prostora za kompromis u kojem Putin usmerava svoj prema sirijskim pobunjenicima umesto prema Turskoj.
Moskva i Ankara, smatra on, najvjerovatnije će uspjeti da izbjegnu dublji konflikt zbog ovog incidenta, ali će suštinski problemi ostati jer će ovakve stvari bez sumnje ponoviti sve dok Rusija ne shvati da je takvo nepoštivanje NATO-ovih granica bezobzirna i opasna igra.
Bonus video:
