Ismail Hanije, lider Hamasa koji živi u Kataru, bio je žustri predstavnik palestinske grupe u međunarodnoj diplomatiji dok je bjesnio rat u Gazi gdje je njegova porodična kuća uništena u izraelskom vazdušnom napadu u novembru.
Hanije, koji je 2017. imenovan na najvišu poziciju militantne grupe, boravi na relaciji Turska-Katar, izbjegavajući putna ograničenja blokiranog Pojasa Gaze tako da je mogao da djeluje kao pregovarač u najnovijem sporazumu o obustavi vatre ili razgovara sa Iranom, glavnim saveznikom Hamasa, piše Rojters.
“Svi sporazumi o normalizaciji koje ste vi (arapske države) potpisali sa Izraelom, neće okončati ovaj sukob,” izjavio je Hanije na televiziji Al džazira nedugo pošto su borci Hamasa pokrenuli napad na Izrael 7. oktobra, ubili 1.200 ljudi i odveli u Gazu više od dvije stotine talaca.
Izrael je odgovorio žestokom vojnom kampanjom i kojoj je do sada u okupiranoj enklavi poginulo više od 14.000 ljudi. Među žrtvama je dvoje unučadi Ismaila Hanijea, saopštila je njegova porodica.
Rojters piše da ga, uprkos oštroj retorici u javnosti, arapske diplomate i zvaničnici u regionu vide kao relativno pragmatičnog u poređenju sa tvrdokornijim glasovima u Gazi, gdje je vojno krilo Hamasa planiralo napad 7. oktobra.
Hanije, sunitski musliman, imao je veliku ulogu u izgradnji Hamasovih borbenih kapaciteta, dijelom njegovanjem odnosa sa šiitskim muslimanskim Iranom
Dok je izraelskoj vojsci poručivao da će se “udaviti u pijesku Gaze”, on i njegov prethodnik na čelu Hamasa, Kaled Mešal, obilazili su region zbog razgovora o obustavi vatre sa Izraelom uz posredovanje Katara. Dogovorena je razmjena talaca koje drži Hamas za Palestince u izraelskim zatvorima, kao i dodatna pomoć za Gazu.
Izrael čitavo rukovodstvo Hamasa smatra teroristima, optužujući Hanijea, Mešala i druge da nastavljaju da “vuku konce terorističke organizacije Hamas”.
Međutim, nije jasno koliko je Hanije znao o napadu 7. oktobra, navodi Rojters i dodaje da je plan, koji je sastavio vojni savjet Hamasa u Gazi, bio tako strogo čuvana tajna da se činilo da su neki zvaničnici Hamasa bili šokirani njegovim tajmingom i obimom.
Ipak, Hanije, sunitski musliman, imao je veliku ulogu u izgradnji Hamasovih borbenih kapaciteta, dijelom njegovanjem odnosa sa šiitskim muslimanskim Iranom, koji ne krije moralnu i materijalnu podršku toj grupi.
Tokom decenije u kojoj je Hanije bio glavni vođa Hamasa u Gazi, Izrael je optužio njegov liderski tim da pomaže u preusmjeravanju humanitarne pomoći vojnom krilu grupe. Hamas je to negirao.
Šatl diplomatija
Kada je Hanije napustio Gazu 2017, naslijedio ga je Jahja Sinvar, tvrdolinijaš koji je proveo više od dvije decenije u izraelskim zatvorima i kome je Hanije poželio dobrodošlicu u Gazu 2011. nakon razmjene zatvorenika.
“Hanije vodi političku bitku za Hamas sa arapskim vladama”, rekao je Adib Ziadeh, ekspert za palestinska pitanja na Univerzitetu Katar, dodajući da ima bliske veze sa tvrdokornijim figurama u grupi i vojnom krilu.
“On je politički i diplomatski front Hamasa”, rekao je.
Hanije i Mešal su se sastali sa zvaničnicima u Egiptu, koji je takođe imao posredničku ulogu u pregovorima o prekidu vatre. Hanije je početkom novembra otputovao u Teheran da se sastane sa iranskim vrhovnim vođom ajatolahom Alijem Hamneijem u Teheranu, javili su iranski državni mediji.
Trojica visokih zvaničnika rekli su Rojtersu da je Hamnei na tom sastanku rekao lideru Hamasa da Iran neće ući u rat jer o njemu nije unaprijed obaviješten.
Dok je obilazio region, Izrael je 16. novembra saopštio da su njegovi avioni pogodili kuću Hanijea u izbjegličkom kampu Al Šati u Gazi, gdje je rođen 1962. Izrael je saopštio da je njegova kuća “često služila kao mjesto za sastanke visokih lidera Hamasa za planiranje terorističkih napada”.
Hanije je u mladosti bio studentski aktivista na Islamskom univerzitetu u gradu Gaza. Pridružio se Hamasu kada je osnovan u Prvoj palestinskoj intifadi (pobuni) 1987.
Hanije je postao štićenik osnivača Hamasa šeika Ahmeda Jasina, koji je kao i porodica Hanijea bio izbjeglica iz sela Al Jura u blizini Aškelona.
On je 1994. rekao Rojtersu da je Jasin bio model za mlade Palestince, rekavši: “Od njega smo naučili kako se voli islam i kako se žrtvuje za ovaj islam, a ne da klečimo pred ovim tiranima i despotima”.
Do 2003. bio je Jasinova desna ruka. Fotografisan je u Jasinovoj kući u Gazi kako drži telefon na uhu skoro potpuno paralizovanog osnivača Hamasa kako bi mu mogao da obavi razgovor. Jasin je ubijen u izraelskom raketnom napadu 2004.
Hanije je bio rani zagovornik ulaska Hamasa u politiku. On je 1994. godine rekao da bi formiranje političke partije “omogućilo Hamasu da se nosi sa novim razvojem događaja”.
Rukovodstvo Hamasa je provobitno to odbacilo, ali je kasnije odobrilo i Hanije je postao palestinski premijer nakon što je grupa pobijedila na palestinskim parlamentarnim izborima 2006, godinu nakon što se izraelska vojska povukla iz Gaze.
Hamas je preuzeo kontrolu nad Gazom 2007.
Na pitanje novinara Rojtersa 2012. godine da li je Hamas odustao od oružane borbe, Hanije je odgovorio “naravno da nije” i rekao da će se otpor nastaviti “u svim oblicima - narodni otpor, politički, diplomatski i vojni otpor”.
Bonus video:
