Prošle sedmice Albert Jaloke Mokpeme, portparol Predsjedništva Centralnoafričke Republike, pomenuo je napore zemlje da diverzifikuje svoje odnose – tražeći pomoć od zemalja poput SAD i Rusije u obuci vojnika.
„SAD takođe nude Centralnoafričkoj Republici obuku vojnika, kako na tlu Centralne Afrike, tako i na američkom tlu“, rekao je Mokpeme.
Amerikanci u oblasti kojom dominira Vagner
Bankroftovo potencijalno učešće ukazuje na interes SAD da ospori dominaciju Rusije u Centralnoafričkoj Republici. Vagner se suočava sa unutrašnjim previranjima nakon smrti osnivača Jevgenija Prigožina prošle godine.
Analitičari veruju da zapadne zemlje vide priliku da popune prazninu koju je ostavila Vagnerova reorganizacija. To je ono na šta predsjednik Fosten Aršanž Tuadera računa, nadajući se da će „iskoristiti Vagnerovu reorganizaciju da smanji svoju zavisnost od Rusa“, rekao je izvor iz evropskih bezbjednosnih struktura za AFP.
Bankroft je, međutim, negirao raspoređivanje svojih ljudi u glavnom gradu Centralnoafričke Republike Bangiju, ali je potvrdio da razgovara sa vladom predsednika Tuadere.
„Počevši od jula, Bankroft je dogovorio okvir za razgovor o mogućim budućim aktivnostima sa vladom Centralnoafričke Republike. To je sve“, rekla je portparolka Bankrofta u pisanoj izjavi u utorak.
„Diverzifikacija odnosa“
Čini se da se vlada Centralnoafričke Republike odlučila za čin balansiranja. Priznajući razgovore sa Bankroftom, oni takođe naglašavaju saradnju sa Vagnerom – ističući potrebu za „diverzifikacijom odnosa“.
Ova strategija ima cilj da održi bezbjednosna partnerstva i sa Rusijom i sa SAD – i potencijalno iskoristi njihovo rivalstvo kako bi se obezbijedili povoljni poslovi.
Međutim, unutar zemlje se javlja zabrinutost, posebno u glavnom gradu Bangiju, gde se strahuje od potencijalnog sukoba između ruskih i američkih snaga. Vlada preko Mokpemea, nastojala da ublaži zabrinutost, naglašavajući da bi Bankroftovo prisustvo bilo namijenjeno isključivo obuci centralnoafričkih oružanih snaga.
Zabrinutost zbog moguće eskalacije
Posmatrači su, međutim, upozorili na opasnosti kohabitacije između rivalskih snaga. Glasovi iz nevladinih organizacija upozoravaju na mogućnost sukoba oko kontrole rudnih resursa.
Potencijal za kršenje ljudskih prava i dalju nestabilnost takođe izaziva veliku zabrinutost. „Ne može biti kohabitacije između Amerikanaca i Vagnerovih plaćenika sa svim zlostavljanjima koje su počinili nad stanovništvom Centralne Afrike i sa svim dokazima koje imamo“, kaže Karl Blage iz nevladine organizacije G16.
Uprkos zvaničnim izjavama, anonimni vladin zvaničnik je potvrdio: „Da, američke paravojne formacije su već tamo. I to budi istinsku zabrinutost“, rekao je on za DW.
Geopolitičke posledice
Na međunarodnom planu, angažovanje Bankrofta je dio šire strategije za smanjenje zavisnosti od Vagnerovih plaćenika koje podržava Rusija.
Francuske trupe, koje su u zemlji bile raspoređene 2013. da zaustave građanski rat, povukle su se 2016. godine, prepuštajući Centralnoafričkoj Republici da zvanično dovede vagnerovce da obučavaju vojsku.
Pošto su pobunjeničke grupe napredovale ka prestonici, 2020. su angažovani dodatni ruski operativci. Anonimni zvaničnik je rekao da su Rusi već duboko umiješani, smanjujući mogućnost sukoba.
„O tome još nisam razgovarao sa kolegom iz inostranih poslova. Ali ono što me pomalo umiruje je činjenica da Rusi učestvuju u Savjetu za nacionalnu bezbjednost i da Amerikanci ne mogu da budu tamo bez njihovog znanja, a kamoli njihovog pristanka“, rekao je taj anonimni izvor za DW.
Francuska i Evropska unija pomno prate situaciju. SAD, iako zvanično poriču bilo kakvu vezu sa Bankroftom, vjerovatno pružaju nezvaničnu podršku kroz osoblje i resurse.
„Mnogo angažovanih osoba će biti bivši američki vojnici, postoje lični odnosi i taktički kontakti koji bi mogli da posluže kao kanali povezivanja“, rekao je Kolin Klark iz analitičkog centra za bezbjednost Sufan u Njujorku.
Rusija je pak odlučna da zadrži svoje uporište u zemlji, a Vagnerov uticaj je i dalje značajan.
Neizvjesna budućnost
Nepotvrđeni izvještaji francuskog dnevnika Le Mond s kraja 2022. govore o ponudi koje su Sjedinjene Države navodno uputile Centralnoafričkoj Republici – bezbjednosni sporazum u zamjenu za distanciranje od Vagnera.
Tako se i Bankroftovi razgovori smatraju dijelom većeg geopolitičkog nadmetanja.
Stejt department je zvanično objavio svoj stav: „Sjedinjene Države ostaju u potpunosti posvećene partnerstvu sa narodom Centralnoafričke Republike i nastaviće da blisko sarađuju sa vladom na postizanju zajedničkih ciljeva mirne i prosperitetne Centralnoafričke Republike koja poštuje ljudska prava i vladavinu zakona“.
Dok Centralnoafrička Republika pokušava da pronađe delikatnu geopolitičku ravnotežu, potencijalna saradnja sa Bankroftom otvara pitanja o uticaju dodatnih paravojnih snaga na zemlju u kojoj je već dovoljno haosa.
Posmatrači čekaju dalji razvoj događaja da vide kako se ova nevjerovatna kohabitacija odvija i da li će donijeti stabilnost ili možda dodatno pogoršati izazove Centralnoafričke Republike.
Bonus video:
