Marš i skup „Ujedinjena desnica“ u Šarlotsvilu u Virdžiniji prošlog vikenda pretvorio se u nasilne sukobe, dok su ekstremno desničarske grupe uzvikivale rasističke slogane a mnogi pripadnici - opremljeni štitovima, palicama, kacigama i biber sprejom - salutirali i razvijali neonacističke zastave. Ovi događaji bacaju svjetlo na niz grupa i pojedinaca koji su ohrabreni populističkom izbornom pobjedom Donalda Trampa.
Organizacija za zaštitu građanskih prava Južnjački pravni centar za siromašne identifikovala je vodeće desničarske ekstremističke organizacije čiji su članovi i pristalice bili u Šarlotsvilu i koji su primijećeni na sve većem broju sličnih događaja širom Sjedinjenih Država pokušavajući da pojačaju svoj uticaj i propagaraju svoju agendu militantne glorifikacije bijele rase.
Neonacisti
Neonacisti su generalno članovi Nacionalsocijalističkog pokreta (NSM) koji je nastao iz prvobitne Američke nacističke partije, osnovane 1959. godine. NSM naročito veliča politike Adolfa Hitlera i Trećeg rajha i vjeruje se da je najveća i narasprostranjenija neonacistička organizacija u zemlji, koja je aktivna u 40 država. Grupa veliča Treći rajh i nada se njegovoj reinkarnaciji u Americi kao ideologije i političke snage. NSM je tradicionalno koristio ikonografiju svastike na uniformama u stilu nacista i na zastavama ali je prošle godine odlučio da to modifikuje uklonivši svastiku u, kako su sami saopštili, želji da se približe mejnstrimu.
Na čelu NSM je Džef Šoep, 43, koji je preuzeo kormilo 1994. Grupa dozvoljava svojim pripadnicima da budu članovi drugih grupa. Bliska je sa Kju kluks klanom. Šoep i Metju Hajmbah, predsjednik Tradicionalističke radničke partije, formirali su Nacionalistički front, koaliciju zagovornika nadmoći bijele rase kako bi unijeli veće jedinstvo u ekstremnu desnicu.
Kju kluks klan
Najstarija i najozloglašenija operativna američka grupa koja propagira mržnju a čiju egzistencijalnu suštinu predstavljaju rasizam i nasilje. Klan datira iz perioda Rekonstrukcije u SAD, koji je uslijedio nakon Građanskog rata 1865, poslije poraza južnjačkih država i okončanja legalnog ropstva. Pripadnike ove grupe je lako prepoznati, odjeveni su u bijele odore sa visokim zašiljenim kapuljačama, koje mogu prekrivati i lice. Grupa je poznata po praksi paljenja velikih hrišćanskih krstova na skupovima, što treba da služi kao inspiracija članovima i zastrašivanje onih koje mrzi. Najveći neprijatelj Klana bili su oslobođeni robovi crnci, a postala je ozloglašena po redovnom ubijanju i silovanju Afroamerikanaca. Meta su im takođe Jevreji, imigranti, homoseksualci i, neko vrijeme, katolici.
Naročito su bili aktivni 1920-ih i 1960-ih, a regrutuju u pokušavaju da se prošire u posljednjih pet godina, mada su njihovi članovi uglavnom srednjih godina ili stariji. Njihovo prisustvo i aktivnosti su i dalje tajanstvenije od ostalih na krajnjoj desnici. Jedan od najglasnijih pripadnika je bivši lider, Dejvid Djuk, koji je ponovo u žiži javnosti od kako je prihvatio Trampa za predsjednika. Tomas Rob je pastor crkve Hrišćanskog identiteta iz Arkanzasa i on je vođa Vitezova Kju kluks klana, koje je preuzeo 1980-ih nakon odlaska Dejvida Djuka.
Internet provokatori
Internet sajt „Dejli stromer“ je postao poznati onlajn pobornik desničarskog ekstremizma u SAD u posljednjih tri do četiri godine, mada je trenutno ugrožen nakon što je izbačen sa mejnstrim mreže poslije događaja u Šarlotsvilu. Povukao se na nezvanični takozvani darkveb. Odmah nakon pobjede Trampa u novembru 2016. godine, osnivač sajta neonacista i internet trol Endrju Anglin, proglasio je takav rezultat porazom „agende multikulturalizma“ u Americi i pozvao pristalice da viču na muslimanske žene na ulici i učine da se osjećaju „neželjenim... uplašenim“.
Stormerova armija trolova sastoji se od pristalica čija je misija maltretiranje manjina i aktivista protiv neonacista. Vodeće ličnosti takozvane „alt desnice“, koji primarno koriste blogove i socijalne medije za propagiranje agresivnog, često opscenog, rasističkog, antisemitskog ekstremno desničarskog govora mržnje i teorija zavjere su Majk Peinovič (poznat kao Majk Enok), Tim Pečena Aljaska Šonet i Džejson Kesler, jedan od inicijatora marša i skupa „Ujedinjena desnica“ u Šarlotsvilu.
Bijeli nacionalisti
Ova grupa se uveliko preklapa sa drugim kategorijama, naročito neonacistima, ali je manje fokusirana na opsesivno kanalisanje Trećeg rajha. Ovih dana glavno obilježje bijelih nacionalista je mlađe članstvo, a mnogi lideri su u dvadesetim godinama spremni da nasilničkim ponašanjem dobiju mjesto u mejnstrim medijima. Oni su prepoznatljivi po urednom odijevanju i populističkim porukama, uključujući i one da se Amerikanci bijelci osjećaju ugroženo i zanemareno. Grupa uključuje više manjih podgrupa koje zagovaraju ideologije poput prirodne superiornosti bijelaca, bjelačkog separatizma i želje da oslobode Ameriku svih imigranata druge rase i zaustave dalju imigraciju. Najpoznatija ličnost u modernom bijelom nacionalizmu je Ričard Spenser, šef tijela koje on opisuje kao nezavisnu organizaciju za istraživanje i obrazovanje „posvećenu nasljeđu, identitetu i budućnosti naroda evropskog porijekla u Sjedinjenim Državama i širom svijeta“.
On tvrdi da je autor termina „alt desnica“, redovno nosi odijelo i kravatu i voli da salutira uspravljene ruke u nacističkom stilu. Predvodio je uzvike „hejl Tramp“ na skupovima i mitinzima. Međutim, mnogi u novijoj generaciji ugledaju se na pripadnike skorije prošlosti, poput pseudointelektualca i zagovornika bjelačke nadmoći Džereda Tejlora, koji je kreirao rasistički magazin „Američka renesansa“ 1990-ih godina , mada on tvrdi da nije antisemita. Grupe u modernoj kategoriji bijelih nacionalista takođe uključuju Indentitarijance, naročito grupu Identitet Evropa čiji članovi nose bijele polo majice i braon pantalone na čijem čelu je Nejtan Damigo iz Kalifornije; Vangard Ameriku, u čijim redovima je bio Džejson Filds u Šarlotsvilu prije nego što se automobilom zaletio u učesnike kontramitinga i ubio Heder Hejer. Tradicionalistička radnička partija Metjua Hajmbaha takođe je dio bijelih nacionalista.
Neokonfederalisti
Ne iznenađuje što su neokonfederalisti ukorijenjeni u južnim državama i što njima dominiraju grupe koje su tamo bazirane, od kojih se pojedine zovu Diksi Republika i FriMisisipi. Vodeća grupa u ovoj kategoriji, koja je bila uveliko prisutna u Šarlotsvilu tokom vikenda, je Liga juga, koja se, sve više militantnim tonom i taktikom, zalaže za modernu secesiju od Sjedinjenih Država. Liga pripada više staroj nego novoj školi i gubi članstvo zbog desničarskih grupa koje koriste internet i društvene mreže.
Njen predsjednik, vremešni Majkl Flin, završava svoje govore sa ciljem regrutovanja članova u paravojno krilo nazvano Južne odbrambene snage frazom poput:
„Da li spremni da budete muškarci među muškarcima“. To je bio borbeni poklič prokolonijalnih bijelih nacionalista Rodezijanaca koji su se sedamdesetih borili protiv nezavisnosti Zimbabvea, a poznato je da su inspirisali mladog zagovornika nadmoći bijele rase i masovnog ubicu Dilana Rufa. Hil izjednačava uspon multikulturalizma u SAD sa „rasnim genocidom“ protiv bijelaca. Slična grupa je Savjet konzervativnih građana, čiji je najpoznatiji član Bred Grifin iz Alabame, strastveni bloger o temama sa primarno rasističkim i južnjačkim nacionalističkim porukama.
Antivladini „patriotski“ pokreti
Ovom kategorijom dominiraju milicije iz širokog spektra i značajno je porasla tokom administracije Baraka Obame. Na jednom kraju su ultraekstremne nezakonite gupe koje se pripremaju za naoružani otpor kada se ostvare njihove teorije zavjere (poput one da će Ujedinjene nacije sprovesti svoj plan takozvane „Agende 21“ oduzimanja imovinskih prava građanima svijeta). Na drugom kraju su nezvanični vikend ratnici spremni da uzmu oružje jednostrano kako bi branili Ustav SAD ali koji prvenstveno demonstriraju paravojne sklonosti na javnim mjestima braneći govor mržnje i pravo na nošenje oružja. Jedna od najvećih i najradikalnijih grupa su Čuvari zavjeta, osnovani 2009. u Nevadi. Njihov lider, Elmer Stjuart Rouds iz Montane, koji je Hilari Klinton dao nadimak Her Hitleri i predvidio da će ukoliko ona postane predsjednica proglasiti sve milicije „neprijateljskim borcima“ - odnosno domaćim teroristima.
Mejnstrim milicije, poput Pensilvanija lajt fut milicije, koja se proglasila neutralnim nezvaničnom mirovnom snagom u Šarloitsvilu prošle subote, preinačile su svoje stavove i proglasili da su oni samo protiv „korumpirane vlade“. To omogućava njima i drugim militantnim patriotama da otvoreno podržavaju Trampa.
Ponosni momci
Jedna od najnovijih grupa na ekstremnoj desnici, Ponosni momci je osnovani 2016. godine kao mladi, antimuslimanski, antiliberalni, protrampovski muški klub koji propagira rasistički i seksistički javni govor, ali navodno odbacuje direktnu militantnu ideologiju nadmoći bijele rase. Pokušali su da se distanciraju od „alt desnice“, mada njihovi pripadnici često prisustvuju istim događajima kao bijele nacionalističke grupe, a organizator skupa Ujedinjena desnica Džejson Kesler je kazao da je Ponosni momak. Grupu je osnovao jedan od osnivača magazina „Vajs“ Gevin Mekinis (koji više nije član „Vajsa“) koji je na Tviteru objavljivao da imigracija i bjelkinje koje traže abortuse predstavljaju „genocid bijelaca“ a sebe naziva „zapadnim šovinistom“. Mekinis je inspiracija Metjuu Hajmbahu u Bredu Grifinu.
U međuvremenu, u 2017, takozvanu uličnu borbenu organizaciju po imenu Bratski red alt vitezova (Foak) formirao je reakcionar iz Kalifornije Kajl Čepmen koji tvrdi da je „taktički odbrambeni ogranak“
Ponosnih momaka. Njihova jedina misija je prisustvovanje bjelačkim nacionalističkim, radikalnim patriotskim mitinzima i skupovima podrške Trampu. Oni ponekad nose palice i štitove i bore se protiv antifašističkih aktivista koji pokušavaju da protestuju ili spriječe rasističke govore.
„Ne plašimo se borbe, mi smo borba“, kazao je Čepmen nakon saopštenja da je formirao Foak.
Antifa: Uspon ljevičarskih ekstremista
Nasilje i ubistvo učesnice kontramitinga u Šarlotsvilu u Virdžiniji, tokom vikenda je pripisano ekstremno desničarskim elementima koji su došli u taj grad da demonstriraju protiv predloženog uklanjanja statute komnadanta Konfederacije Roberta Lija.
Predsjednik Donald Tramp je izazvao brojne kritike kada je kazao da je bilo nasilje na „mnoge strane“ u Šarlotsvilu i prvobitno zanemario da eksplicitno osudi rasiste koji su organizovali skup.
Međutim mnogi konzervativci smatraju da krivicu dijeli i Antifa, grupa ekstremno ljevičarskih demonstranata.
Kritičari tvrde da mediji imaju tendenciju da ignorišu nasilje ekstremista Antife zbog toga što se oni bore protiv zagovornika nadmoći bijele rase i njihove gnusne ideologije.
Ciljevi Antife (što je skraćenica za Antifašističku akciju) se mogu lako poistovjetiti sa ljevičarskim.
Večina članova protivi se svim vrstama rasizma ili seksizma, i snažno se protivi onome što smatraju nacionalističkim, antimigracionim i antimuslimanskim politika koje sprovodi Tramp.
Međutim, kao što ime samo kaže, Antifa se više fokusira na borbu protiv ekstremnodesničarske ideoloigije nego na ohrabrivanje proljevičarske politike.
Za razliku od mejnstrim ljevice, oni ne žele moć preko tradicionalnih kanala, osvajanjem izbora i usvajanjem zakona.
Antifa je antivladina i antikapitalistička, a njihova metodologija se često smatra bliže povezanom sa anarhistima nego sa mejnstrim ljevicom.
Antifa se ne usteže od militantnih metoda protesta, uključujući uništavanje imovine i fizičko nasilje.
Demonstranti Antife često koriste taktiku poznatu kao „crni blok“, stil protestovanja koji su popularizovali demonstranti protiv vlada u Evropi. Oni obično nose crnu odjeću i kriju lica kako ih policija ne bi identifikovala, kako bi izbjegli biber sprej i zbog toga što tako djeluju zastrašujuće.
U SAD i Evropi, taktike „crni blok“ generalno uključuju nerede, vandalizam i proteste bez dozvole.
Antifa je bila prisutna na protestima protiv ekstremnodesničarskog govornika Mila Junopulisa u Berkliju 2017, na nasilnim protestima protiv inauguracije Donalda Trmpa; a takođe su bili prisutni i u Šarlotsvilu.
Poput ekstremne desnice, članovi Antife širom svijeta predstavljaju više grupa, mada su najaktivnije bazirane u SAD, Britaniji i Njemačkoj.
Njemački pokret je osnovan 1932. kao militantna ekstremno ljevičarska grupa koja će se suprotstaviti brzom usponu Nacističke partije.
Raspušteni su 1933. nakon što je Hitler preuzeo kontrolu nad parlamentom, a vaskrsli su 1980-ih godina kao odgovor na neonacizam nakon pada Berlinskog zida. Izbor predsjednika Trampa je neka vrsta prekretnice za pokret Antifa, koji je povezan sa pokretom „Životi crnaca su bitni“ (BLM) i drugim anarhističkim grupama.
Prema Džejmsu Andersonu, jednom od grupe ljudi koji upravljaju popularnim anarhističkim i antifašističkim novinskim sajtom „It's Going Down“, interesovanje je značajno poraslo od izbora Trampa.
Poput ekstremne desnice, djelovi Antife su povezani i izuzetno tajnoviti. Uglavnom se organizuju preko Redita i društvenih mreža poput Tvitera i Fejsbuka.
Antifa je postala popularna tema na ljevičarskim sajtovima i među konzervativcima.
Konzervativni analitičar Foks njuza Erik Erikson kazao je da su „Antifa i zagovornici nadmoći bijele rase zapravo dvije strane istog novčića. Stradali u Šarlotsvilu su poginuli zbog jednog neonaciste, ali su desetine ljudi krvarile na ulici zbog Antife”.
U međuvremenu, peticiju kojom se lobira kod Trampa da proglasi Antifu terorističkom organizacijom potpisalo je skoro 100 000 ljudi. Mada Antifa dobija relativno malo pažnje u mejnstrim medijima, to bi se uskoro moglo promijenti. Prema Andersonu, događaji u Šarlotsvili predstavljaju „more promjena“ u načinu na koji se gleda na Antifu.
„Ovo je velika prekretnica za naš pokret“, kazao je on. Sarađujemo sa BLM, lokalnim sveštenstvom, ovo nije pokret koji želi da bude usamljena grupa ekstremista“, kazao je on. „Ovdje se radi o narodnoj moći. Ponekad to djeluje kontroverzno – ali ovo je širi pokret, i težimo da uključimo što je moguće više različitih ljudi“.
Bonus video:
