Udruženje boraca NOR-a i antifašista (UBNOR) Kolašina ne odustaje od namjere da u tom gradu podignu bar bistu Mariju Rivi, kapetanu italijanske vojske, komandantu trećeg bataljona Divizije Venecija.
Riva je, krajem septembra 1943, suprotno odluci komandanta divizije dao veliki doprinos oslobađanju Kolašina od Njemaca. Nakon borbe sa prvim i četvrtim bataljonom IV proleterske brigade na Bašanjem brdu, Riva je odbio naredbu da se preda partizanima i prešao na njihovu stranu, žestoko se sa svojim vojnicima suprotstavljajući Njemcima.
“U šestodnevnoj odbrani Kolašina glavni teret borbe nosili su borci IV proleterske brigade i Italijani iz bataljona kapetana Rive. Njegova odluka, suprotna onome što je bila naredba komande Divizije Venecija, stacionirane u Brenama, je teška časna ljudska i oficirska odluka, koja zaslužuje poštovanje, sjećenje i spomen-obilježje”, kaže Gojko Vlahović, predsjednik kolašinskog UBNOR-a.
To udruženje i lokalna uprava već su se obraćali Ministarstvu kulture sa molbom da im se odobri podizanje biste italijanskom kapetanu u centru grada. Iz ministarstva su tražili dopunu kapetanovih biografskih podataka za period prije 1943. godine, što će članovi UBNOR-a, uz pomoć Saveza udruženja boraca NOR-a i antifašista CG (SUBNOR) i italijanske ambasade, i učiniti.
“Uložio sam mnogo truda da se oda počast tom posebnom čovjeku. Nadam se da će doći vrijeme da tako i bude. Prije nekoliko godina iz naše ambasade u Italiji su me zvali. Tada su se raspitivali o našim namjerama i kazali da je o tome čula i sestra kapetana Marija Rive”, kaže Vlahović za “Vijesti”.
Malo Kolašinaca sada zna za podvige italijanskog oficira. Srednjovječni ga se sjećaju, jer su ga u osnovnim školama učitelji pominjali 50-ih i 60-ih godina prošlog vijeka. Poslije toga, sjećanje na Rivu ostalo je zarobljeno u knjigama koje opisuju podvige IV proleterske brigade i krvavu borbu za oslobođenje Kolašina.
Iako je konačno oslobođenje grada od Njemaca, nakon što je 18 puta prelazio “iz ruke u ruku” došlo tek u decembru sljedeće godine, poštovaoci tekovina NOR-a, smatraju da se nikako ne smije zaboraviti ni šest dana krvave borbe krajem septembra 1943, tokom kojih je bataljon kapatena Rive imao vrlo značajnu, a možda i presudnu ulogu.
Poginuo u bici protiv Njemaca u mjestu Uvač, sa još 15 Italijana
Vlahović ističe da junaštvo italijanskog kapetana nije ispoljeno samo tokom oslobađanja Kolašina. Sredinom oktobra 1943. godine, podsjeća on, Njemci su napali oslobođenu teritoriju kolašinskog sreza. IV crnogorska brigada i Rivin bataljon imali su oštre okršaje sa Njemcima duž puta Lijeva Rijeka – Kolašin.
“Kapetan Mario Riva junački je poginuo 18. oktobra, suprotstavljajući se nastupanju njemačkih jedinica. U mjestu Uvač uništio je dva njemačka tenka i jedan oštetio. Sa njime je na tom mjestu poginulo 15 vojnika njegovog bataljona”, tvrdi predsjednik kolašinskog UBNOR-a.
Vlahović napominje da su primjerom tog bataljona pošli mnogi italijanski vojnici, koji su se “rame uz rame sa borcima NOV-a” borili protiv fašista.
Životna priča, držanje i hrabrost tog oficira nijesu ostavile ravnodušnim ni scenariste filma “Bitka na Neretvi”. Na osnovu toga kreiran je istoimeni lik, kojeg je upečatljivo odigrao Franko Nero.
“Da, to je vjerno preslikan lik i ono što je Riva učinio. Međutim, scenaristi su to smjestili u drugi vremenski kontekst i drugo mjesto - februar i mart 1943. godine, u vrijeme bitke na Neretvi. Riva je, ipak, jedan od kolašinskih oslobodilaca i ne smijemo to zaboraviti”, napominje Vlahović.
Kako je vojnička vještina kapetana Rive zadivila partizane
U knjizi “Borci IV proleterske” piše da je Mario Riva di Paskvale rođen 1900. godine u Milanu (Komo). U zborniku sjećanja boraca te brigade, zapisano je sljedeće: “Partizani su bili impresionirani dejstvom minobacača kapetana Rive, pa je partizanski artiljerac, komandir prateće čete IV proleterske brigade Simo Simović, iz profesionalne radoznalosti odlučio da obiđe Italijane i vidi ih na djelu.
Vladeta Selić, borac koji je išao s njim, ovako je opisao prizor: 'Na Bašanjem brdu dočeka nas riđobradi kapetan Riva vojničkim pozdravom. Nekako mu objasnismo cilj naše posjete i on odmah pokaza veliku predusretljivost da nam omogući da vidimo sve što želimo. Na položaju su se učestano rasprskavale topovske granate kojima ih je gađala italijanska artiljerija u sastavu četnika sa Šljivovice.
Zbog toga nas kapetan Riva zamoli da uđemo u njegov zaklon, koji je bio potpuno bezbjedan. I ovaj položaj bio je izrađen na isti način kao i naš na Barutani. Odlično izgrađeni rovovi i zakloni obezbjeđivali su ljude od eksplozije. Italijani su se znalački koristili rovovima i niko se nije nepotrebno pojavljivao izvan njih”.
Galerija
Bonus video:
