Građani kojima je neophodna EU kovid potvrda, tu vrstu dokaza o vakcinaciji, preležanoj kovid-19 infekciji ili negativnom testu, ne mogu da dobiju ni od jedne institucije u Crnoj Gori. Jedino mogu da od Instituta za javno zdravlje (IJZ) dobiju vakcinalni karton, a i to samo ukoliko su se vakcinisali u nekoj od njihovih ambulanti za imunizaciju. Druga je mogućnost da vakcinalni karton dobiju na punktu gdje su vakcinisani - ako taj punkt funkcioniše.
To su, pored ostalog, kazali “Vijestima” iz IJZ na čijem je čelu Igor Galić, odgovarajući na upit o EU kovid potvrdama. “Vijesti” su prije nekoliko dana objavile da je potvrde kojima se dokazuje vakcinacija protiv kovida-19, da je osoba preležala infekciju ili da ima negativan nalaz, nemoguće generisati i dobiti putem portala eZdravlje (ezdravlje.me), te da te potvrde, prema tvrdnjama građana, ne izdaju ni izabrani ljekari u domovima zdravlja.
I građani koji odranije imaju sačuvane potvrde u PDF formatu ili papiru, ne mogu da se oslone na taj dokument, jer je većini istekao rok važenja.
Iz Fonda za zdravstveno osiguranje (FZO) na upit redakcije tada su kazali da je problem nastao usljed hakerskih napada na informaciono-komunacionu (IT) infrastrukturu Vlade Crne Gore, da se sistem za dokazivanje kovid statusa građana nalazi na serverima Ministarstva javne uprave (MJU) i da odgovor treba tražiti od njih. Iz resora ministra u tehničkom mandatu Maraša Dukaja nisu odgovarali na pitanja u vezi sa tim problemom. U međuvremenu, nezvanično, redakcija je upućena na IJZ.
Iz Instituta su se takođe pozvali na hakerske napade, koji su počeli krajem avgusta i nakon kojih se sistem oporavljao fazno, ali još ne u potpunosti.
”Zbog hakerskih napada na servere Vlade Crne Gore i dalje nije moguće dobiti EU kovid potvrdu. Trenutno je jedino moguće izdati izvod iz vakcinalnog kartona, koji može izdati izabrani ljekar. Druga mogućnost je izdavanje vakcinalnog kartona na punktu gdje je izvršena imunizacija, ako punkt i dalje funkcioniše. Shodno tome, ni u Institutu za javno zdravlje Crne Gore nije moguće izdati EU kovid potvrdu, već samo ranije spomenuti vakcinalni karton koji sadrži sve neophodne podatke u vezi sa kovid vakcinacijom, izuzev QR koda, uz napomenu, da Institut izdaje takve izvode samo za osobe koje su se vakcinisale u ambulanti za imunizaciju Instituta za javno zdravlje Crne Gore”, rekli su “Vijestima”.
Resor zdravlja, koji je u to vrijeme vodila Jelena Borovinić Bojović, a kojim sada rukovodi Dragoslav Šćekić, bivši direktor FZO, krajem prošle godine omogućio je preuzimanje EU kovid potvrda putem portala eZdravlje.
Ta usluga, uz zakazivanje pregleda kod izabranog doktora, naručivanje redovne terapije... jedna je od nekoliko koje građani na tom portalu mogu da dobiju elektronskim putem. Omogućava licu koje ima nalog na eZdravlje.me - broj zdravstvene knjižice ili broj elektronske lične karte i lozinku, da bez odlaska u dom zdravlja dobije EU digitalnu kovid potvrdu. Potvrda, uz osnovne informacije kao što su ime i prezime, datum rođenja, datum izdavanja, sadrži i informacije o vakcini, testiranju i preležanoj infekciji... Korisnik nakon što inicira generisanje na tom portalu, potvrdu dobija na adresu elektronske pošte i može da je kao takvu sačuva i u mobilnom telefonu.
Potvrdu koja sadrži i QR kod, moguće je očitati na servisima za provjeru EU kovid sertifikata (npr. getcovidpass.eu), ali ona neće biti validna ako je prošlo više od devet mjeseci od vakcinacije, što je, recimo, od prvog februara pravilo za putovanja unutar Evropske unije.
Neke zemlje EU i ne zahtijevaju dokaz o vakcinaciji, dokaz o preležanoj infekciji ili negativan rezultat testa na koronavirus, uz izuzetak ako osoba dolazi iz države ili teritorije sa visokim epidemiološkim rizikom. Uslove za pojedinačne države moguće je provjeriti na portalu reopen.europa.eu ili putem istoimene mobilne aplikacije (Re-open EU).
Za putovanje u Sjedinjene Američke Države (SAD), međutim, kako se to navodi i na vebsajtu Ambasade SAD u Podgorici, i dalje je obavezan dokaz o vakcinaciji.
Vakcinalni karton koji izdaje IJZ, validan je za putovanja, jer je Institut referentna laboratorija.
Sajber napadi zbog kojih građani Crne Gore, pored ostalog, ne mogu da dobiju i EU kovid potvrde, počeli su 20. avgusta. Vebsajt Vlade (gov.me) i ministarstava, kao i dijela državnih institucija, nisu zbog toga bili dostupni skoro mjesec. Do danas, nisu ponovo u upotrebi i adrese elektronske pošte na gov.me domenu.
Bonus video:
