Predsjednik Opštine Pljevlja, Dario Vraneš, danas je potpisao ugovor sa firmom Archa inženjering d.o.o. iz Ajdovščine u Sloveniji o nabavci specijalizovane vitrine sa postamentom, u kojoj će biti izložena pljevaljska diatreta.
Vitrina, čija je vrijednost 59.398,90 eura, donacija je UNESKO-a, a rok za njeno postavljanje je šest mjeseci od dana raspisivanja tendera.
U saopštenju za javnost se navodi da je tek iz trećeg pokušaja Opština uspjela da pronađe firmu koja će izgraditi specijalizovanu vitrinu.
"Iz trećeg puta smo uspjeli da tenderom obezbijedimo akreditovanu firmu koja će napraviti i ugraditi specijalizovani postament za diatretu. Na ovaj način, jedno od najvećih pokretnih kulturnih blaga Pljevalja biće dostupna javnosti i posjetiocima. U svijetu postoje svega četiri u cjelosti sačuvane diatrete, u Londonu, Parizu, Kelnu i dijatreta iz Municipijuma S ovde u Pljevljima. Prema istorijskim podacima, jedan majstor tokom cijelog života i svakodnevnog rada na gravuri stakla mogao je izraditi samo jednu ovakvu posudu od specijalizovanog stakla što dodatno naglašava njenu vrijednost i jedinstvenost. Posle tačno 50 godina od njenog pronalaska stekli su se uslovi da dijatreta ugleda svjetlost dana, a Pljevlja na turističkoj mapi svijeta postanu mjesto gdje posjetioci golim okom mogu vidjeti diatretu", kazao je Vraneš.
Iako spada u jedno od najvrednijih pokretnih kulturnih dobara Crne Gore, diatretu luksuzna čaša izrađenu od reljefno ukrašenog kristalnog bezbojnog stakla, koja potiče iz četvrtog vijeka, nije dostupna posjetiocima Zavičajnog muzeja u Pljevljima, a samo rijetki imali su priliku da je vide.
Ovaj eksponat, neprocjenljive vrijednosti, rijetko imaju priliku i da vide zaposleni u toj ustanovi.
Diatreta je pronađena tokom arheoloških istraživanja lokaliteta Municipium S pljevaljskom prigradskom naselju Komini 1975. godine.
Pljevaljska diatreta, jedna je od ljepših diatreta, koja pripada grupi mrežastih i savršene izrade, i u svijetu ih je četiri ili pet.
Diatreta nikada nije restaurirana i na njoj je originalna, gotovo dva milenijuma stara boja.
Čini je zvonoliki pehar od prozračnog bezbojnog stakla i kobaltno plava mreža koja u tri reda prstenova sa svim slobodno obavija prehar. Slova napisana iznad mreže su iste boje kao i mreža, mada natpis nije povezan s mrežom, već stoji slobodno i sastoji se od 19 slova. Oštećeno je jedno slovo 'O', a posljednje slovo koje nedostaje, najverovatnije je slovo 'M'(emoria). Natpis glasi: VIVAS PANELLENI BONA (Paneleni za sjećanje).
Visina diatrete je 14,9 centimetara, prečnik otvora 13,3, baze 3,7 centimetara. Može se datirati u IV i početak V vijeka nove ere, a mjesto izrade su čuvene kelnske radionice. Mreža i pehar su od jednog komada. Nakon umakanja jezgra u boju i hlađenja, staklo se brusilo točkićima raznih oblika i dimenzija, tako da se dobijala mreža koja je za osnovu, tj. jezgro, vezana staklenim stubićima. Diatrete nisu samo tehnički kuriozitet, već, zbog savršene virtuoznosti kojom je vođen točkić za brušenje, predstavljaju i umjetničko dostignuće.
Do sada je otkriven mali broj diatreta, a samo njih nekoliko je u potpunosti sačuvano. Diatreta je nađena na nekropoli dva u grobnici velikih dimenzija koja se sastojala od više odaja i komora na lokalitetu Municipijum S. Pronađena je u olovnom sarkofagu. Grobnica je odavno bila opljačkana, ali pljačkašima je promakao ovaj skupocjeni nalaz položen pored desnog ramena pokojnika.
Majstori koji su radili diatrete bili su pod posebnom zaštitom rimskih careva i imali povlašćen tretman.
Bonus video:
