Istraživanje nafte i gasa je kontinuirani ciklični proces, a ugljovodonici su potencijalno ozbiljan resurs razvoja Crne Gore kojem se mora pristupiti uz značajne mjere predostrožnosti, ocijenjeno je u Privrednoj komori (PKCG).
Direktor Uprave za ugljovodonike, Vladan Dubljević kazao je da će ovih dana u parlamentu biti ugovori koji su parafirani sa naftnim kompanijama Eni i Novatek. Te kompanije će u narednih sedam godina istraživati naftu i gas u podmorju i ukoliko pronađu komercijalne količine u narednih 30 do 40 godina proizvoditi te ugljovodonike.
Naredni tender je predviđen za dvije do tri godine.
“Istraživanje nafte i gasa je kontinuirani ciklični proces, a osnovni cilj Programa je zaštita interesa Crne Gore i njene životne sredine”, kazao je Dubljević na sjednici Odbora za energetsku efikasnost i zaštitu životne sredine kojoj je predstavljena Strateška procjena uticaja na životnu sredinu za Program istraživanja i proizvodnje ugljovodonika u podmorju Crne Gore.
Dragan Žinić iz Adria Invest Budva, kazao je da su ugljovodonici potencijalno ozbiljan resurs razvoja Crne Gore i da mu se mora pristupiti uz značajne mjere predostrožnosti.
“Za državu mora da bude fokus na kvalitetu istraživanja nafte i gasa, a ne na komercijalnim povoljnostima koje mogu nuditi izvođači radova”, rekao je Žinić.
Dubljević je naveo da je Zakonom utvrđeno da će država uzimati 54 odsto profita od proizvodnje ugljovodonika i da zato cijena sa kojom izlaze ponuđači na tenderima nije od presudnog značaja.
Predstavnika Kancelarije Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), Aleksandru Kiković, interesovalo je na koji način će biti pravno utemeljen naftni fond u koji će biti uplaćivano 85 odsto državnih prihoda od ugljovodonika, na šta je Dubljević kazao da će to biti putem lex specialisa.
Generalni direktor Direktorata za životnu sredinu u Ministarstvu za održivi razvoji i turizam, Ivana Vojinović, kazala je da je Strateška procjena uticaja na životnu sredinu sveobuhvatno, brižljivo sačinjen dokument koji se odnosi na projekat od izuzetnog značaja za društveno ekonomski razvoj Crne Gore, naročito zbog potencijalnog uticaja na životnu sredinu.
Ona je navela da su evropski eksperti pozitivno reagovali na dokument prilikom čijeg pisanja su konsultovane Italija, Albanija i Hrvatska.
Dina Skarep iz Uprave za ugljovodonike, predstavljajući Stratešku procjenu uticaja, kazala je, između ostalog, da su njome identifikovana osjetljiva područja i ključne mjere za ublažavanje uticaja istraživanja nafte i gasa.
Prema preporukama iz dokumenta neophodno je obaviti detaljne studije procjene uticaja za svaku grupu aktivnosti u vezi sa istraživanjem i proizvodnjom, strogo poštovanje perioda migracije i sezonskih efekata kako bi se zaštitila morska fauna i biodiverzitet, nulto ispuštanje materijala od bušenja u more, odlaganje opasnih i štetnih čvrstih otpada van Crne Gore, kao i da neće biti nepotrebnih emisija u vazduh.
Preporuke se odnose i na poštovanje strogih procedura kako bi se izbjegle akcidentne situacije i ispuštanje hemikalija/ugljovodonika u Jadransko more, uključujući i izradu studija bezbijednosti i plana za akcidentalno izlivanje nafte i djelovanje prije započinjanja bilo kakvih aktivnosti, sveobuhvatna snimanja morskog dna prije izvođenja bilo kakvih aktivnosti, 85 odsto državnih prihoda ostvarenih proizvodnjom ugljovodonika će se preusmjeravati u poseban fond.
Zamjenika predsjednika Odbora Biljanu Gligorić, koja je vodila sjednicu, interesovalo je da li odluka Hrvatske da se u toj zemlji stavi moratorijum na istraživanje ugljovodonika može uticati na proces u Crnoj Gori.
Ona je pitala i jesu li prilikom izrade strateške procjene korišćena uporedna iskustva iz zemalja koje, poput Cren Gore, imaju veliko učešće turizma u bruto domaćem proizvodu (BDP), kao i o uticaju eksploatacije ugljovodonika na razvoj te grane.
Skarep je odgovorila da je suživot turizma i proizvodnje ugljovodonika potvrđen u praksi o čemu govori da je više od 1,3 hiljade bušotina u Jadranskom moru, među kojima su i hrvatske u blizini Istre koje ne utiču na razvoj njenog turizma.
Ona je takođe navela primjer Grčke, kod čijeg se popularnog ljetovališta, ostrva Tasos nalazi naftna platforma. Norveška, kao zemlja koja razvoj najviše duguje nafti, takođe ima veoma razvijeno ribarstvo i nema problema u koegzistenciji te dvije grane.
Dubljević je prokomentarisao da je Hrvatska u taj proces ušla sa manje priprema nego Crna Gora, kao i da su političke promjene značajno uticale na odluku o moratorijumu dok se utvrdi ispravnost procedure.
“Država ima obavezu da valorizuje fosilno gorivo ukoliko bude pronađeno u našem podmorju”, rekao je Dubljević.
Potpredsjednik Privredne komore, Stanko Zloković afirmativno je govorio o tom dokumentu, i kazao da mu je žao što sa sličnim obuhvatom nije rješavano pitanje proizvodnje električne energije iz hidropotencijala.
On je ocijenio da postoji značajan prostor da crnogorske firme uzmu učešće u tim poslovima kao partneri istraživača nafte i gasa, i da će Komora tu temu potencirati.
Odbor je razmotrio i Analizu stimulacija po opštinama za investitore koji ugrađuju opremu za korišćenje solarne energije.
Od 23 opštine u Crnoj Gori, sedam su Odlukom o naknadi o komunalnom opremanju građevinskog zemljišta predvidjele povoljnosti investitorima koji ugrađuju solarne panele: Berane, Budva, Cetinje, Nikšić, Rožaje, Tivat i Ulcinj, dok je u Podgorici u toku proces donošenja te odluke.
Sekretar Odbora, Marga Koković navela je da opštine Budva i Tivat prednjače sa pogodnostima, odnosno da su propisale da iznos za umanjenje naknada od komunalija bude 200 eura po kvadratnom metru instalisanog panela. U Beranama, Cetinju, Nikšiću i Ulcinju taj iznos je 100 eura po metro kvadratnom, dok je u Opštini Rožaje predviđeno umanjenje za 50 eura po kvadratu.
“Kao opština koja je najviše preduzela aktivnosti u oblasti unaprijeđenja energetske efikasnosti na nivou Crne Gore, Tivat je 2014. godine dobio prvu nagradu za najbolju praksu u oblasti Energetska efikasnost u lokalnoj samoupravi", rekla je Koković.
Umanjenje naknade, odnosno povraćaj sredstava regulisaće se nakon izdavanja upotrebne dozvole, po zahtjevu investitora, aneksom ugovora o naknadi, a na osnovu izvještaja komisije nadležnog organa.
Na osnovu podataka iz opština, pruženih na inicijativu Komore, zaključuje se da na obračun poreza na nepokretnosti još ne utiče ugradnja solarnih kolektora. Shodno novom zakonu koji će se primjenjivati od ove godine, biće uvećani svi porezi na nekretnine.
Žinić je upozorio na problem što sve opštine na primorju ne stimulišu ugradnju solarnih kolektora. Prema njegovim riječima akcenat treba da bude na stimulisanju ugradnje solarnih panela u kolektivnoj stambenoj gradnji.
Zloković je kazao da će se PKCG angažovati da opštinama predoči potrebu za takvim stimulacijama.
On smatra da je potrebno ispititati mogućnosti da se i međunarodnim sredstvima podstakne razvoj solarne energije u Crnoj Gori, kao što je i ranije bio slučaj.
Prema zakonu o efikasnom korišćenju energije, svi projekti zgrada na primorju moraju sadržavati solarne kolektore i da je to potrebno dosljedno sprovoditi.
Gligorić je informisala članove Odbora da je otvoren IPA program za prekograničnu saradnju – Interreg trilaterala između Bosne i Hercegovine, Crne Gore i Hrvatske, gdje je predviđena posebna programska linija za energetsku efikasnost.
Pojedinačni iznosi po projektima su od 500 hiljada eura do dva miliona. Ti programi još nijesu otvoreni za preduzeća, ali su povoljni za državne institucije koje su članice Odbora.
Bonus video:
