Crna Gora do ulaska u Evropsku uniju (EU) mora da izgradi šest graničnih kontrolnih mjesta (GKM) radi transporta prehrambenih namirnica, životinja, sjemena i sadnog materijala, i to na međudržavnim prelazima Dobrakovo (Srbija), Ilino brdo (Bosna i Hercegovina), Božaj (Albaniji), Kula (Kosovo), kao i po jedan punkt na Aerodromu Podgorica i u Luci Bar.
Posao bi državu mogao koštati oko 14.920.000 eura, a ako prelazi ne budu urađeni po standardima i preporukama EU, ukinuće se za transport hrane, biljaka i živih životinja, piše u informaciji o neophodnosti izgradnje ovih šest objekata koju je Vlada usvojila 16. oktobra.
Iz Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, koja je nadležna za ovaj sektor, “Vijestima” su kazali da državne granice Crne Gore danom pristupanja postaju spoljne granice EU - pa kontrole na ovih šest mjesta moraju raditi po tamošnjim standardima.
Agencija za zaštitu životne sredine je nedavno odlučila da Upravi nije potrebna zelena dozvola za izgradnju jednog od ovih objekata na podgoričkom Aerodromu.
“Trenutno na Aerodromu Golubovci postoje kancelarije koje po potrebi koriste sve inspekcijske službe kako naših tako i drugih organa, dok se zbog kompleksnih procedura za kontrole iz nadležnosti naše Uprave planira izgradnja novog objekta u skladu s postojećim projektom. Parcela na kojoj će se graditi objekat je u vlasništvu države Crne Gore i ista je ustupljena na raspolaganje za izgradnju, dok je opština Zeta izdala urbanističko-tehničke uslove. Kroz IPA fondove EU obezbijeđena su sredstva za projektovanje, reviziju i nadzor, kao i izgradnju ovog objekta. Zbog tenderskog postupka koji je u toku, a s obzirom da su uslovi IPA tendera veoma striktni, trenutno vam ne smijemo dati informaciju o kojoj se visini sredstava radi, a informaciju ćemo rado pružiti čim bude završena faza ugovaranja”, kazali su iz Uprave.
Prema Vladinoj informaciji, projekat na Aerodromu Podgorica mogao bi biti vrijedan oko 920.000 eura.
Broj inspektora zavisi od prometa
Iz Uprave su naglasili i da će novi objekat imati sopstvene laboratorije za preliminarne analize, opremljene kancelarije za smještaj inspektora, magacine i komore za čuvanje kontrolisane ili oduzete robe i druge specifične prostorije, te da će se olakšati i ulazne kontrole na samom aerodromu.
Upitani koliko će inspektora raditi na ovom mjestu, istakli su da će to zavisiti od inteziteta saobraćaja na Aerodromu.
Dodali su i da su kontrole na tom mjestu rađene kao i na drugim granicama, dolaskom inspektora po osnovu najave pošiljke ili obavještenja carinskih službi, ali da procjenjuju da će se ulaskom u EU - intezitet transporta roba i drugih dobara povećati, pa je izgradnja objekta opravdana.
“Obezbeđivanje sredstava za izgradnju ovog objekta je plod višegodišnje saradnje Odjeljenja za međunarodnu saradnju Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (MPŠV), Uprave i Evropske komisije. Kroz isti projekat obezbijeđena je i projektna dokumentacija za GKM ‘Kula’ i GKM ‘Božaj’ čija je izrada u finalnoj fazi. Od samog početka u izradu ovog projekta uključeni su svi relevantni činioci, ne samo Aerodromi Crne Gore već i opština Zeta, MPŠV, MUP, Uprava carina i svi drugi za koje izgradnja ovog objekta može biti značajna, odnosno multisektorska saradnja je bila na najvišem nivou”, kazali su iz Uprave.
Prema dokumentaciji, površina objekta na podgoričkom Aerodromu biće oko 300 kvadratnih metara, sastojaće se od prizemlja i gradiće se na slobodnom prostoru iza carinskog terminala.
Debeli brijeg ostao bi bez posla
Prema Vladinoj informaciji, GKM na Debelom brijegu (Hrvatska) bi se ukinuo jer bi po ulasku u EU, ta granica postala unutrašnja.
Na graničnom prelazu Ranče (Srbija) se obavljaju samo fitosanitarni pregledi pošiljki, pa bi se te kontrole ukinule, a posao bi preuzeo GKM Dobrakovo. Ista sudbina bi dočekala i granični prelaz Dračenovac.
Ističe se i da bi izgradnja GKM Dobrakovo (Srbija) koštala oko 3,5 miliona eura, ali da trenutno ne postoji konkretna lokacija pa će možda biti potrebna i eksproprijacija zemljišta. U identičnoj situaciji je i GKM Ilino Brdo (BiH).
Tačna lokacija za GKM Kula (Kosovo) još nije poznata, jer se, kako se navodi, taj cijeli granični prelaz izmješta. Tek nakon toga će se odrediti mjesto za GKM, a očekuje se da će projekat koštati oko 3.000.000 eura. Toliko će koštati i GKM Božaj, za koji se trenutno radi glavni revidovani projekat, dok je Opština Tuzi obezbijedila UTU uslove.
Navodi se da GKM u Luci Bar već postoji, te da ga je potrebno nadograditi, što će koštati oko milion eura.
Gase se i bilateralni sporazumi
Crna Gora ima najveću robnu razmjenu sa Srbijom i to posebno tokom ljetnje turističke sezone, te treba sprovesti sve, kako bi se izbjegao rizik od zatvaranja graničnih prelaza i obezbijedilo stabilno snabdijevanje tržišta.
Osim toga, Vlada u informaciji navodi i da je promet najintenzivniji upravo između država regiona koje nisu članice EU (Srbija, BiH, Sjeverna Makedonija, Albanija, Kosovo, Turska), te da između svih država postoje bilateralni za lakši transport i kraće zadržavanje.
“Danom ulaska u EU svi ovi sporazumi prestaju da važe i dobra iz ovih zemalja tretiraće se kao uvoz iz trećih zemalja po zakonodavstvu EU. Važno je naglasiti da je u posljednjih nekoliko godina intenzivan i izvoz iz Crne Gore naročito prerađevina od mesa, mliječnih proizvoda, kao i svježeg voća i povrća. Naravno veliki broj pošiljki i tranzitira kroz Crnu Goru (ka drugim zemljama ili preko Luke Bar), od čega naša država ostvaruje značajan prihod. Preporuke EU propisuju izgradnju jednog graničnog prelaza prema jednom susjedu, što će podrazumijevati i zatvaranje nekih određenih graničnih prelaza”, ističe se u dokumentu.
Bonus video:
