Prvo potvrđeno viđenje kopna Antarktika pripisano je ruskoj ekspediciji iz 1820. godine, dok se prvo slijetanje na kopno 1821. godine pripisuje američkom istraživaču.
Nova saznanja do kojih su došli novozelandski istraživači govore da starosjedioci Novog Zelanda - Maori - imaju znatno dužu istoriju sa najjužnijim kontinentom na Zemlji.
Istraživački tim koji predvodi Prisila Vehi, biolog konzervator, bavio se proučavanjem usmene tradicije, kao i „sive literature“ - prethodnim istraživanjima, izvještajima, tehničkom dokumentacijom i drugim izvorima koji su objavljivani van akademskih i zvaničnih kanala.
„Otkrili smo da veza Maora sa Antarktikom i njegovim vodama traje već vjekovima i počinje još od najranijih putovanja, a kasnije se nastavlja kroz učešće u ekspedicijama i istraživanjima koja su predvodili Evropljani i savremenim naučnim istraživanjima“, navodi Prisila Vehi.
Istraživači, prije svega, skreću pažnju na prvo drevno putovanje ka Južnom polu na koje je u 7. vijeku krenuo polinezijski vođa Hjui Te Rangiore i njegova posada. Po tome, oni bi bili prvi ljudi koji su plovili vodama oko Antarktika, više od hiljadu godina prije ruske ekspedicije, pa čak i prije nego što su se Polinežani doselili na Novi Zeland.
„Po narodnom predanju, Hjui Te Rangiore i njegova posada nastavili su prema jugu. Dug put prema jugu. Tako su oni, vjerovatno, bili prvi ljudi koji su vidjeli arktičke vode, a možda i kontinent“, naveli su istraživači u svom radu.
„Putovanje i povratak Hjuija Te Rangiorea dio su istorije naroda Ngati Rarua i ove priče se pojavljuju u brojnim rezbarijama.“
Prema usmenim tradicijama, taj okean su nazvali smrznutim okeanom na kome su se suočili sa „ženom koja boravi u planinama, čiji se pramenovi talasaju u vodi i na površini mora sa varljivom morskom životinjom koja roni u velike dubine - maglovito i hladno mjesto koje sunce ne vidi“.
Ovo otkriće svakako neće biti nikakvo iznenađenje za Maore koji generacijama prepričavaju ove priče, ali akademska zajednica tek treba da pređe dug put kako bi prikupila ova znanja.
„Usmeno predanje manjih etničkih grupa i njihove veze sa Antarktikom i dalje su nedovoljno dokumentovane i priznate u istraživačkoj literaturi”, napominju istraživači, ali „ovaj rad počinje da popunjava tu prazninu”.
Putovanje Hjuija Te Rangiorea sigurno nije bio i jedini put da su Maori i njihovi preci putovali na Južni pol.
Te Atu - čovjek iz Ngapuhija - bio je prvi Maor i prvi Novozelanđanin koji je 1840. godine gledao u obalu Antarktika kao član ekspedicije Sjedinjenih Država.
Maori su takođe bili dio „herojskog doba istraživanja Antarktika“ krajem 19. i početkom 20. vijeka, pomažući evropskim istraživačima u liječenju, građevinarstvu, naučnoj ekspertizi i još mnogo čemu tokom putovanja do Antarktika.
„Učešće Maora u putovanjima i ekspedicijama na Južni pol nastavilo se do danas, ali se rijetko priznaje ili ističe“, pišu istraživači.
„Za Maore na ovim putovanjima ključno je bilo to što su bili vješti moreplovci.“
U novije vrijeme, neki Maori učestvuju ili trenutno učestvuju u naučnim programima na Novom Zelandu na Antarktiku, istražujući sve od efekata klimatskih promjena do ekologije, populacije pingvina, a tim koji stoji iza ovog najnovijeg rada nada se da će ovaj broj rasti.
Bonus video:
