Nacrt Zakona o saradnji Crne Gore sa dijasporom predstavlja dobru inicijativu u osnovi, ali da bi dobio punu sadržinu, mora se izbjeći prostor za kreativna tumačenja, smatra pravnik Boris Marić.
On je, komentarišući Nacrt, koji je pripremilo Ministarstvo dijaspore, “Vijestima” rekao da norme koje ostavljaju prostor za različita tumačenja, kao što je član 2, nisu prihvatljive.
“Ova konkretna norma nije imperativne prirode i zato se ne može nesporno primjenjivati”, upozorio je.
U članu 2 Nacrta, navedeno je da se dijasporom - iseljenicima “smatraju crnogorski državljani i druga lica porijeklom iz Crne Gore, koji žive u inostranstvu i koji Crnu Goru doživljavaju kao svoju matičnu državu ili državu porijekla i baštine je kao demokratsku, nezavisnu, suverenu i građansku”.
“Vijesti” su Ministarstvu za saradnju sa dijasporom u četvrtak uputile pitanje na koji način planiraju da utvrde da li osoba “Crnu Goru doživljava kao svoju matičnu državu ili državu porijekla” i “baštini je kao demokratsku, nezavisnu, suverenu i građansku”. Odgovor nije stigao.
Marić navodi da se o ovim pitanjima vodi debata već 200 godina: šta znači etnička zajednica, šta je nacija, šta je narod, i kakav je odnos među tim pojmovima i institutima.
Zbog toga, kako kaže, smatra da ne treba ulaziti u tu oblast bez dubokih konsultacija s komparativnom praksom i ljudima koji imaju iskustva u toj oblasti.
“Nacionalno definisane države kao što su Hrvatska, Srbija ili Slovenija lakše mogu formulisati takve zakone. Crna Gora, s druge strane, ima građanski koncept države - kako god da se on doživljava - i u takvom okviru je veoma teško ovako nešto definisati. Treba dati širinu i nikoga ne isključiti, ali to zahtijeva ozbiljan i precizan normativni pristup”, rekao je Marić.
Podsjeća da Crna Gora ima dovoljno problema sa kolizijama zakona i nejasnim normama, i nije joj potreban još jedan set normi koje su, uslovno rečeno, “ofisnog” karaktera - fluidne, neodređene.
“Zato je neophodno postaviti jasne okvire i formulacije koje će biti pravno održive i korektne. Ovo što trenutno imamo ne zadovoljava te kriterijume. Ovdje se čini da postoji želja da se nešto uradi, ali pristup nije adekvatan. Norme i zakoni se ne mogu donositi samo kao politički iskorak. To može da bude element strategije, kampanje ili političkog programa, ali ne zakon. Zakon i norma moraju biti jasno formulisani i primjenjivi”, poručio je Marić, dodajući da predloženo rješenje nije primjenljivo.
On kaže da se postavlja pitanje prioriteta i postoji veliki broj zakona na dnevnom redu koji moraju biti usvojeni, a za koje već postoje jasne smjernice, naročito kada je riječ o odnosima s Evropskom unijom i pregovaračkom procesu.
“U tom kontekstu, ovaj zakon ne spada u grupu prioriteta”, rekao je.
SAVJET SA NAJMANJE 67 ČLANOVA
Nacrtom je, između ostalog, predviđeno obrazovanje višečlanog Savjeta za saradnju sa dijasporom, kao i uspostavljanje programa i podrške iseljenicima.
Predviđeno je da Vlada osniva Savjet za saradnju sa dijasporom - iseljenicima kao savjetodavno tijelo koje učestvuje u kreiranju i sprovođenju strategija i zakona važnih za dijasporu.
Navedene su i nadležnosti Savjeta, kao što su praćenje sprovođenje zakona i strategija u vezi s dijasporom, pokretanje inicijative za očuvanje jezika, kulture, tradicije i unapređenje saradnje sa Crnom Gorom (privreda, nauka, sport), donošenje poslovnika i kodeksa ponašanja za članove, organizovanje redovnih sastanaka s dijasporom (najmanje jednom u šest mjeseci) i podnošenje Vladi godišnjeg izvještaja o radu do 31. marta za prethodnu godinu.
Savjet čine “predstavnici dijaspore, državni službenici, predsjednici lokalnih samouprava, predstavnici institucija i udruženja, kao i istaknute ličnosti iz oblasti dijasporske saradnje”.
Predloženo je da u Savjetu budu po dva predstavnika devet država (18 ljudi): Srbije, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Slovenije, Njemačke, Luksemburga, Sjedinjenih Američkih Država (SAD), Turske i Argentina i po jedan predstavnik iz Albanije, Kosova, Sjeverne Makedonije, Italije, Švajcarske i Kanade.
Nacrtom je predviđeno i da u Savjetu bude po jedan predstavnik za svaku grupu zemalja (sedam grupa): Belgiju i Holandiju, Dansku, Norvešku i Švedsku, Francusku, Španiju i Portugal, Austriju, Poljsku, Češku, Slovačku i Mađarsku, Kipar i Grčku, Veliku Britaniju, Australiju, Novi Zeland i Južnu Afriku, zatim Čile, Peru, Paragvaj, Urugvaj, Venecuela, Bolivija, Brazil, Gvatemala, Meksiko i Panama.
Takođe, kako se dodaje, predviđen je i jedan predstavnik za “ostale zemlje (nepomenute, ali sa crnogorskom dijasporom)”.
Prema članu 28 Nacrta, članove Savjeta iz organa državne uprave, nadležnog odbora, opština i drugih institucija i udruženja čine po jedan predstavnik Ministarstva dijaspore, organa državne uprave nadležnih za vanjske poslove, unutrašnje poslove, obrazovanje, nauku, kulturu, sport i mlade, zdravstvo, socijalnu zaštitu, ekonomiju, turizam i ljudska i manjinska prava, kao i predsjednik nadležnog odbora. Tu je i po jedan predstavnik iz najviše deset jedinica lokalnih samouprava sa najvećim brojem dijaspore-iseljenika, po jedan predstavnik Matice crnogorske, Savjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica, Univerziteta Crne Gore, Radio televizije Crne Gore i Privredne komore Crne Gore.
Predloženo je da u Savjetu bude i jedan predstavnik nevladinih organizacija koje se bave pitanjima saradnje sa dijasporom - iseljenicima.
“Članove Savjeta koji su istaknute ličnosti čine do 5 članova iz reda dijaspore-iseljenika koje predlaže Ministarstvo, do 2 člana iz oblasti nauke iz reda dijaspore-iseljenika koje predlaže organ državne uprave nadležan za nauku”, piše u članu 29 Nacrta.
Iz navedenog proizlazi da će Savjet imati najmanje 67 članova.
Mandat Savjeta, kako je predloženo, traje četiri godine.
NAGRADE ISTAKNUTIM POJEDINCIMA, ISELJENIČKE KNJIŽICE...
Nacrtom je predviđeno da Ministarstvo svake godine, tokom manifestacije “Dani dijaspore-iseljenika”, dodjeljuje nagrade istaknutim pojedincima i organizacijama iz dijaspore za poseban doprinos jačanju veza sa Crnom Gorom. Predloženo je da se nagrade dodjeljuju za “očuvanje državnog identiteta i pripadnosti Crnoj Gori”, doprinos u kulturi, nauci ili sportu i privredno partnerstvo ili dobročinstvo.
Prema članu 40 Nacrta, pripadniku dijaspore - iseljeniku koji nije crnogorski državljanin, na lični zahtjev, uz prethodnu prijavu u registar dijaspore izdaje se iseljenička knjižica.
“Iseljenička knjižica je evidencioni karton koja imaocu, za vrijeme boravka u Crnoj Gori, služi u svrhe predstavljanja pripadnika dijaspore-iseljenika i može koristiti u svrhe ostvarivanja određenih povlastica i benefita tokom boravka u Crnoj Gori, a u skladu sa potpisanim sporazumima o saradnji između Ministarstva sa javnim i privatnim privrednim društvima”, piše u Nacrtu.
POKRETANJE NAMJENSKIH FINANSIJSKIH FONDOVA I PODSTICAJNE MJERE
U dijelu koji se bavi unapređenjem ekonomskih veza sa dijasporom, navedeno je da u tom cilju Ministarstvo, u saradnji s drugim institucijama i opštinama, sprovodi niz aktivnosti s ciljem jačanja privredne saradnje između dijaspore i Crne Gore.
Kao ključni pravci djelovanja navedeni su povezivanje crnogorskih privrednika sa onima iz zemalja u kojima živi dijaspora i uključivanje dijaspore u strateške privredne politike i razvojne planove.
Predviđeno je i promovisanje projekta u manje razvijenim oblastima koje imaju društvenu vrijednost i koje se mogu realizovati u partnerstvu sa dijasporom.
Planirano je i iniciranje sporazuma o ekonomskoj saradnji i izbjegavanju dvostrukog oporezivanja i uključivanje uspješnih članova dijaspore u međudržavne komisije za ekonomsku saradnju.
Nacrtom je predviđeno pokretanje namjenskih finansijskih fondova u saradnji sa dijasporom i podsticajne mjere za ulaganja dijaspore, naročito u nove tehnologije i razvoj nerazvijenih krajeva.
Takođe se podstiče osnivanje biznis zona, udruženja, komora i njihovo povezivanje s domaćim institucijama, zatim organizacija investicionih foruma, poslovnih susreta i pružanje dijaspori potrebnih informacija za ulaganja.
Crna Gora nema tačne podatke o broju crnogorskih iseljenika, ali se pretpostavlja da ih ima najmanje koliko i crnogorskih stanovnika (oko 620 hiljada).
U tom cilju je Ministarstvo dijaspore u saradnji sa Ministarstvom javne uprave u martu pokrenulo registar građana Crne Gore u dijaspori i pozvalo sve pripadnike dijaspore da se registruju.
Javna rasprava 20 dana
Ministarstvo je u srijedu stavilo Nacrt na javnu raspravu koja traje 20 dana (do 1. jula).
“O tekstu nacrta ovog zakona tokom trajanja javne rasprave biće održana dva okrugla stola, a o terminima i mjestu održavanja istih javnost će biti blagovremeno obaviještena putem internet stranice Ministarstva”, najavljeno je.
“Dijaspora” košta najmanje tri miliona
Budžetska sredstva za namjenu očuvanja i jačanja saradnje sa dijasporom-iseljenicima obezbjeđuju se najmanje na nivou od 0,2 odsto tekućeg budžeta Crne Gore, piše u Nacrtu.
Ako se uzme u obzir da tekući budžet (budžet bez državnih fondova i kapitalnog budžeta) za ovu godinu iznosi oko 1,5 milijardi eura, “dijaspora” bi Crnu Goru koštala najmanje tri miliona eura godišnje.
Predviđeno je i da se budžetska sredstva raspoređuju organizacijama dijaspore - iseljenika na osnovu javnog konkursa za sufinansiranje programa odnosno projekata u oblastima saradnje sa dijasporom.
“Program odnosno projekat organizacije dijaspore - iseljenika može se sufinansirati najviše do 50 odsto iznosa ukupnih sredstava potrebnih za njegovu realizaciju, pri čemu se program odnosno projekat koji može imati uticaj na razvoj manje razvijenih područja u Crnoj Gori, može sufinansirati najviše do 70 odsto iznosa ukupnih sredstava potrebnih za njegovu realizaciju”, piše u Nacrtu.
Prema Nacrtu, Ministarstvo može dodijeliti posebnu pomoć organizacijama dijaspore-iseljenika ako je ugroženo njihovo funkcionisanje, kao podršku osnivanju nove organizacije i u slučaju potrebe za hitnim projektom koji nije prethodno finansiran. Ova sredstva ne mogu preći sedam odsto ukupnog budžeta za namjenu očuvanja i jačanja saradnje sa dijasporom-iseljenicima.
Bonus video:
