Političke partije koje prekrše zakon u toku izbornih kampanja trebalo bi kažnjavati srazmjerno težini prestupa. To je samo jedna od preporuka Agencije i Savjeta Agencije za sprečavanje korupcije koje se odnose na mijenjanje Zakona o političkim subjektima i izbornih kampanja.
“Prilagoditi propisan raspon sankcija u Zakonu da bi se obezbijedilo da minimalne novčane kazne nisu prevelike u određenim slučajevima (npr. minimalna novčana kazna za nepredavanje izvještaja na vrijeme) i prilagoditi ih gdje je to prikladno shodno nastaloj šteti. Generalno gledano, sankcije treba da budu osmišljene i propisane tako da postoji njihova gradacija”, navodi se u preporukama koje potpisuje načelnik ove oblasti u Agenciji Dušan Drakić, a u koje su “Vijesti” imale uvid.
Preporuke se odnose na članove od 51 do 57 Zakona, kojima su propisane novčane kazne, koje se u ovom zakonskom rješenju kreću i do 20.000 eura.
Možda se i glavna preporuka odnosi na član 2 Zakona, prema kojem je sve učesnike izbora neophodno definisati kao pravna lica - što sada nije slučaj.
Koalicije i grupe birača su politički subjekti koji nijesu registrovani, nisu pravno ili fizičko lice i tako ne mogu biti prekršajno odgovorni. U obrazloženju se napominje da isto važi za odgovorna lica.
“Takođe, kada je riječ o koalicijama, uglavnom se radi o ad hoc političkim subjektima, koji postoje od potpisivanja koalicionog sporazuma do učešća na izborima. Praksa je do sada pokazala da ovi subjekti, kada Agencija utvrdi da krše zakon, ne budu kažnjeni”, navodi se u preporukama.
Iz institucije na čijem je čelu Sreten Radonjić, predložili su i da je neophodno usaglasati rok od kojeg teče izborna kampanja, kako ne bi dolazilo do obustava prekršajnih postupaka.
Napominju da je propisana definicija i vremensko određenje izborne kampanje u koliziji sa članom 50 Zakona o izboru odbornika i poslanika. Tim Zakonom propisano je da izborna lista za lokalne i parlamentarne izbore dostavlja najranije 20 dana od dana raspisivanja, a najkasnije 25 dana prije dana održavanja izbora.
“Tako, politički subjekti predaju izborne liste 25 dana prije održavanja izbora i nalaze se, formalno, u izbornoj kampanji dvadesetak dana, iako je vidljivo da su u kampanji mnogo duže, čime je Agencija onemogućena da vrši kontrolu finansiranja izborne kampanje”, navodi se u obrazloženju.
Iz Agencije traže da se mora definisati korišćenje sredstava za izborne kampanje i za redovan rad tako da se vezuju za svrhe. Poručuju da finansiranje kampanje treba definisati kao svaki izdatak koji ima učesnik izbora u promovisanju partije ili kandidata ili “pokušavaju da šteti izgledima druge partije ili kandidata na izborima, odnosno kadgod dođe do trošenja sredstava”.
Dodaju da je posebno potrebno odrediti da li se, u slučaju održavanja izbora u jednoj opštini, aktivnosti u drugoj opštini ili reklamiranje na nacionalnim medijima smatraju izbornim troškom.
Iz Agencije traže i da se jasno odredi granica za trošenje sredstava u toku izborne kampanje.
Smatraju da je potrebno da se granica trošenja vezuje za ukupan iznos sredstava iz budžeta koji je opredijeljen za subvencije za izbornu kampanju, ali u znatno nižem iznosu.
“To ograničenje treba utvrditi pažljivo, uzimajući u obzir maksimum koji jedan politički subjekat razumno može da očekuje da potroši, potrebu da se trošenje ograniči tako da ne budu u pretjerano nepovoljnom položaju male partije i uzimajući u obzir druge preporuke (izmijeniti Zakon o izboru poslanika i odbornika) koje utiču na nivo trošenja”, navodi se u preporukama za član 13 u koje su “Vijesti” imale uvid.
Dio koji je posljednjih godina izazvao velike kritike je dio oko tumačenja odredaba koje se odnose na status upotrebe sopstvenih sredstava u toku izborne kampanje.
Iz Agencije navode da nije regulisano da li se plaćanja mogu izvršiti sredstvima prenijetim sa redovnog računa na izborni račun.
“Podjela između finansiranja redovnog rada i izborne kampanje je nejasna. Nije jasno da li subjekti mogu da koriste ‘sopstvena sredstva’ - tj. sredstva koja su stekli u periodu van izborne kampanje - za svrhe kampanje. U praksi je korišćenje tih sredstava tokom izbora uobičajeno, posebno u slučajevima kreditnog zaduživanja u izbornoj kampanji i iznose u praksi 50% sredstava od ukupnog iznosa prikupljenih sredstava”, piše u obrazloženju. Ova institucija traži i usaglašavanje člana 28 Zakona, kojim se definiše ograničenje upotrebe državnih sredstava.
Cilj je, kako se navodi, da se zadrže ograničenja i transparentno prikaže upotreba javnih resursa u izbornoj kampanji, a kako takva norma ne bi paralisala rad organa vlasti ili ih dovodila u domen prekšrajne odgovornosti prilikom njihovog redovnog funkcionsanja.
Takođe, traži se i da se razmotri definisanje praga (na primjer godišnji prihod ili trošak) i oslobađanja od obaveze godišnjeg izvještavanja onih političkih partija koje su ispod tog praga.
Veliki iznosi za poslovne prostorije partija
Iz Agencije upozoravaju i da je neophodno propisati pravni okvir koji se odnosi na kriterijume i uslove za obezbjeđivanje poslovnih prostorija odborničkim i poslaničkim klubovima.
“U praksi su evidentni veliki iznosi koji se izdvajaju po ovom osnovu, kao i nejednaki iznosi ili postupanje u pojedinačnim slučajevima”, stoji u preporukama.
Dalje se navodi, u dijelu koji se odnosi na član 11, da bi trebalo dodatno definisati i način dodjele poslovnih prostorija jer politički subjekti zahtijevaju bez obzira što su dio koalicije da svaki od činilaca koalicije dobije zasebne poslovne prostore.
Bonus video:
