Nakon deset krugova pregovora i probijenih rokova, u posljednjem trenutku sklopljen je sporazum koji će omogućiti i Srbiji i Kosovu da napreduju u evropksim integracijama.
Ovo je prvi put da je vlast iz Beograda sklopila ovako značajan zajednički sporazum sa Prištinom.
Srpski premijer Ivica Dačić nije stavio puno ime na dokument, nego samo inicijale, pa je za srpsku stranu dokument "parafiran", a ne "potpisan". Međutim, taj paraf stavljen je u prisustvu visoke predstavnice Evropske unije za bezbjednost i spoljnu politiku Ketrin Ešton, i samim tim je za Brisel, koji ovdje određuje pravila igre, politički od najvećeg značaja.
U ponedjeljak će Eštonova podnijeti izvještaj na sastanku ministara spoljnih poslova EU o napretku u dijalogu Beograd-Priština.
Foto: FoNet/AP
Zemlje članice su se izjasnile još u decembru da taj napredak mora biti "vidljiv i održiv". Istovremeno, i evropski komesari će na svom kolegiju usvojiti vanredni izvještaj o napretku Srbije i Kosova, koji se uglavnom, iako ne i isključivo odnosi na odnose sa Kosovom.
Evropski komesar za proširenje Štefan File i predsjednik Evropske komisije Žoze Manuel Baroso koji su na sedam dana odgodili usvajanje izvještaja kako bi dali dodatno vrijeme za napredak u dijalogu, čestitali su svim stranama na postignutom sporazumu.
Na osnovu ovoga očekuje se povoljna diskusija ministara spoljnih poslova Unije, a zatim i povoljna odluka Bundestaga da je Srbija ispunila uslove. Konačno, u junu bi Srbija trebalo da dobije datum za početak pregovora o članstvu, a Kosovo za pregovore o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju.
Foto: FoNet
Sporazum se sastoji od 15 tačaka koji je predložila visoka predstavnica Ketrin Ešton i koji, prema riječima diplomatskog izvora, uzima u obzir stavove obje strane.
Većina tačaka se odnosi na asocijaciju srpskih opština na sjeveru Kosova (Sjeverna Mitrovica, Zubin Potok, Zvečan i Leposavić).
Ta zajednica imaće statut, a njena ovlaštenja biće definisana na osnovu evropske povelje o lokalnoj samoupravi i kosovskim zakonima. Zajednica može imati i dodatna ovlaštenja ako im to odobri centralna vlast, tj. Priština.
U dokumentu se ne pominje direktno "demontaža paralelnih institucija", ali se to podrazumijeva. Ukidanje paralelnih institucija bio i uslov Bundestaga koji je njemačka kancelarka Angela Merkel jasno izrekla prošle godine kada je posjetila Beograd.
Ukidanje paralelnih institucija vidi se i iz dijela sporazuma u kojem se opisuje nadleznost policije i sudova. Sustina ovog dijela sporazuma jeste da velika većina policijaca na sjeveru budu Srbi, a komandant regionalne policije biraće se sa liste koju sastavljaju četiri opštine i šalju u Prištinu na potpis ministru unutrašnjih poslova.
Foto: FoNet
Prema tome, sastav policije na sjeveru mora odražavati etnički sastav stanovništva, ali - na Kosovu policija ostaje jedna, kosovska, a iz prištinskog MUP-a stizaće i plate šefu policije i svim drugim policajcima na sjeveru Kosova.
Što se tiče sudske vlasti, u Sporazumu stoji da će sve sudske vlasti uključujući i one na sjeveru, biti integrisane u jedistveni kosovski pravosuduni sistem. Apelacioni sud iz Prištine formiraće jedan tim sudija od kosovskih Srba.
Oni će se baviti sadržajima i pitanjima koja ce se pojaviti u srpskim opštinama na sjeveru. Filijala tog Apelacionog suda imaće sjedište u Sjevernoj Mitrovici.
Na kraju, Srbija i Kosovo neće jedni druge blokirati, niti ohrabrivati druge da blokiraju njihovo napredovanje u evropskim integracijama. Ova konstatacija uvrštena je umjesto sporne tačke koja je ranije glasila da dvije strane neće jedna drugu ometati ili ohrabrivati druge na to u članstvu u međunarodnim organizacijama (npr. Ujedinjenim nacijama).Ta tačka, koja je fakstički značila priznanje Kosova od strane Beograda sada je ublažena.
Teks predloga sporazuma
Teks predloga sporazuma, koji su u Briselu parafirali premijer Srbije Ivica Dačić i kosovski premijer Hašim Tači, a u koji je Tanjug imao uvid, sadrži 15 tačaka.
- Prva tačka predviđa uspostavljanje Zajednice/asocijacije srpskih većinskih opština na Kosovu (ZSO), a članstvo je otvoreno i za druge opštine uz saglasnost članica.
- U drugoj tački navodi se da će Zajednica imati osnivački statut. Može biti ukinuta samo odlukom opština koje su u njenom sastavu. Pravne garancije će biti odgovarajući zakoni i Ustavni zakon (uključujući donošenje odluka dvotrećinskom većinom).
- U trećoj tački se navodi da će struktura Zajednice biti zasnovana na istim osnovama na kojima počiva Statut asocijacije kosovskih opština, odnosno imaće predsjednika, potpredsjednika, skupštinu i vijeće.
- U četvrtoj se navodi da će opštine članice, u skladu sa Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi i kosovskim zakonima imati pravo da sarađuju u sprovođenju svojih ovlašćenja kolektivno preko zajednice. Zajednica će imati puni nadzor u oblastima ekonomskog razvoja, obrazovanja, zdravstva, urbanog i ruralnog planiranja.
- U petoj se navodi da zajednica/asocijacija ima i dodatne nadležnosti, koje na nju mogu da prenesu centralne vlasti u Prištini.
- U šestoj tački se navodi da će Zajednica imati predstavničku ulogu pri centralnoj vlasti, kao i mjesto u lokalnim, savjetodavnim tijelima u tu svrhu. Kako bi se navedeno sprovelo, predviđa se funkcija monitoringa.
- U sedmoj tački navodi se da će postojati jedna policijska snaga na Kosovu koja će se zvati kosovska policija. Čitava policija sa sjevera Kosova treba da bude integrisana u okvire kosovske policije. Plate će isplaćivati jedino kosovska policija.
- U osmoj se navodi da će pripadnicima drugih bezbjednosnih srpskih struktura biti ponuđeno mjesto u odgovarajućim kosovskim strukturama.
- U devetoj tački navodi se da će četiri opštine sa većinskim srpskim stanovništvom (Sjeverna Mitovica, Zvečan, Zubin Potok, Leposavić) na sjeveru Kosova dobiti regionalnog komandanta policije. Komandant treba da bude kosovski Srbin, kojeg će imenovati MUP, a na osnovu predloga koji će dostaviti predsjednici četiri opštine u ime zajednice. Sastav policije na sjeveru odražavaće etnički sastav stanovništva ove četiri opštine.
- U desetoj tački se navodi da će pravosuđe biti integrisano i radiće u okvirima pravnog sistema Kosova. Apelacioni sud u Prištini će formirati panel sudija u kome će većinu činiti sudije kosovski Srbi. Oni će biti nadležni za sve opštine sa većinskim srpskim stanovništvom.
- U jedanaestoj se predviđa održavanje opštinskih izbora na sjeveru u 2013, uz podršku OEBS-a i po zakonima Kosova i međunarodnim standardima.
- Dvanaesta tačka predviđa da do 26. aprila bude sačinjen plan za implementaciju, koji će imati određeni vremenski rok. U sprovođenju dogovora mora se poštovati princip transparentnosti finansiranja.
- U trinaestoj se obavezuju obje strane da intenziviraju razgovore o telekomunikacijama i energetici i da ih završe do 15. juna 2013.
- U četrnaestoj se navodi daje dogovoreno da dvije strane neće jednu drugu blokirati, niti podsticati druge da blokiraju napredak neke od strane na njenom evropskom putu.
- U petnaestoj se predviđa da dvije strane formiraju Odbora za primenu dogovora uz podrsku Evropske unije.
Mimo tekstam navodi agencija Tanjug, rukom je dopisano: Ovim potvrđujem da je ovo tekst predloga o čijem prihvatanju ili odbijanju će obje strane podnijeti svoje odluke. I.D.
Galerija
Bonus video:
