Spomenik sovjetskom diktatoru Josifu Staljinu, postavljen u moskovskom metrou, izazvao je polemiku. Dok ga neki Rusi pozdravljaju kao istorijsko priznanje, drugi smatraju da je pogrešno odavati počast čovjeku odgovornom za ogromna stradanja, piše Rojters.
Skulptura u prirodnoj veličini u stanici metroa Taganskaja prikazuje Staljina kako stoji na Crvenom trgu, okružen mnoštvom sovjetskih građana koji ga posmatraju s divljenjem. Riječ je o rekonstrukciji spomenika koji je bio postavljen na istoj stanici 1950. godine, tri godine prije Staljinove smrti.
Moskovski metro saopštio je da je originalni spomenik “izgubljen” 1966. godine kada je stanica Taganskaja rekonstruisana.
Gotovo 700.000 ljudi pogubljeno je tokom Staljinovog Velikog terora 1937-38, uz montirana suđenja i čistke njegovih stvarnih i umišljenih neprijatelja. Mnogi drugi sovjetski građani poslati su u Gulag, mrežu logora rasprostranjenu širom najveće zemlje u svijetu.
Moskovski metro je u saopštenju naveo da je nova verzija spomenika, predstavljena javnosti 15. maja, jedan od njegovih “poklona” putnicima povodom 90. godišnjice ove prostrane saobraćajne mreže koja je čuvena po efikasnosti.
Originalno ime rada, “Zahvalnost naroda vođi i komandantu”, posvećeno je Staljinovoj ulozi u pobjedi Sovjetskog Saveza u Drugom svjetskom ratu.
“Ovaj čovjek (Staljin) je mnogo toga stvorio”, rekao je Jevgenij Ivanov, stanovnik Moskve, koji je u srijedu došao da pogleda novi spomenik.
“Ima on čime da se ponosi. I nije na nama da to rušimo. Čovjek je nešto uradio, treba da poštujemo to što je učinio”.
Kiril Frolov, takođe Moskovljanin, kazao je da je saglasan da je Staljinova zaostavština “pomiješana” i da ga ne možemo smatrati “dobrim”.
Ipak, naveo je da su Staljinova uloga pobjednika u ratu i uspješna industrijalizacija Sovjetskog Saveza dokazi da je postigao stvarne rezultate i da zaslužuje sjećanje.
“Ovaj čovjek je uradio više za našu zemlju nego bilo ko drugi. Zato mislim da je ovo (novi spomenik) dobra stvar i da treba da ih bude još više... Jer generacije rođene, recimo, poslije 2000-ih, uopšte nemaju predstavu o tome ko je to.
Drugi su osudili postavljanje spomenika. Moskovski ogranak liberalne partije Jabloko uputio je zvaničan protest protiv, kako su naveli, “povratka spomenika tiraninu i diktatoru” i pozvao moskovski metro da se umjesto toga fokusira na obilježavanje sjećanja na žrtve Staljinove represije.
“Povratak simbola staljinizma u Moskvu je pljuvanje u lice istoriji i ruganje potomcima ugnjetenih”, navodi se u saopštenju Jabloka.
Sovjetski lider Nikita Hruščov osudio je Staljina zbog brutalnosti i zločina 1956. godine, a njegove slike su kasnije sistematski uklanjane u okviru kampanje destaljinizacije. Rojters navodi da su posljednjih godina neki Staljinovi spomenici počeli da se ponovo pojavljuju na pojedinim mjestima, iako njegovo nasljeđe i dalje duboko dijeli rusko društvo.
Aleksandar Zinovjev, istraživač i stručnjak za sovjetsku arhitekturu, smatra da novi spomenik i period koji evocira imaju određene paralele sa trenutnim raspoloženjem u Rusiji, koja je u sukobu sa Zapadom zbog rata u Ukrajini.
„To je ista samoizolacija, ista konzervativna ideologija i oslanjanje na sopstvene snage“, rekao je Zinovjev.
„A ova tema sa Staljinom, sa njegovom estetikom... da treba da vjerujemo vođi i budemo srećni, da ne kritikujemo vlast, to je veoma u skladu s našim vremenom“.
Bonus video:
