Javni dug i budžetski deficit se bolje rješavaju privrednom inicijativnošću, nego ortodoksnim receptima štednje koja vodi u recesiju, ocijenila je ekonomska i finansijska analitičarka Mila Kasalica.
Ona smatra da su predlozi za sanaciju duga i deficita koji su pripremljeni na kraju mandata ranijeg ministra finansija Radoja Žugića zanimljivo štivo za medije, ali nijesu ozbiljni tekst za sanacioni program.
“U tom svjetlu pojavnosti se ne mogu posmatrati sanacioni potezi, ako bude potrebno da se ozbiljno češljaju kako troškovi budžeta tako i prihodi budžeta. Ili kroz primjere, uvoditi porez na penzije je previše loš predlog za bilo kakvo političko razmatranje, kao što je vjerovatno da se socijalna davanja za majke sa troje i više djece mogu eventualno zamrznuti u situaciji kada je budžet u situaciji visoke nelikvidnosti ili bliske nesolventnosti, a to je direktna politička posljedica nedjelovanja resornih ministarstava, koja nisu ni pokušala da se stvarno bave zakonskom kondicionalnošću primjene predmetnog zakona”, rekla je Kasalica za “Vijesti”.
Žugićeve mjere za smanjivanje rashoda podrazumijevaju linearno smanjenje zarada od pet odsto u javnom sektoru (dvije godine zaredom), postepeno smanjenje broja zaposlenih u javnom sektoru (5-10 odsto godišnje) uz permanentnu preraspodjelu. Predloženo je i smanjivanje naknade majkama sa troje i više djece i zamrzavanje sticanja tog prava, kao i usklađivanje sa bruto platama u javnom sektoru. Među mjerama je i oporezivanje penzija od preko 500 eura po stopi od devet odsto.
Kasalica je kazala da se ozbiljna situacija sa stanjem javnog duga u Crnoj Gori može sagledati sa dvojakog stanovišta.
“Prvo, birokratski slijedeći odredbe Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti potreban je promtni, zakonski propisan, sanacioni plan jer je javni dug prešao granicu od 60 odsto BDP-a. Međutim, u okruženju duboke deflacije u kojoj smo sa pauzama ali ipak u dužem periodu, zakonski propisana ortodoksna birokratičnost bi mogla izazvati recesiju”, upozorila je Kasalica.
Zato je, kako je dodala, drugačiji proaktivniji pristup osjetljivoj ekonomskoj poziciji sistema vjerovatno poželjan.
“To bi upućivalo da se prije svega usporimo u određivanju troškovnih budžetskih linija bez ozbiljne analize održivosti u finansiranju. I da počnemo se baviti ekonomskom politikom, posebno u segmentima unapređenja uvezanog međusektorskog seta politika novog investiranja i novih proizvodnih programa. Kao i da okončamo primitivno pritiskanje javne administracije da se pravila radnog zakonodavstva odmaknu od pristojne Evrope”, navela je Kasalica.
Prema njenim riječima, možda je tekuće i takvo reformsko jačanje privrednog okruženja dovoljno da se ne štedi nego nastavi sa razvojem, uz napomenu da se stope rasta moraju zadržati do tri odsto u godini što obavezuje da se kontinuirano mjesečno prate ekonomski parametri, a sljedstveno i fiskalni parametri, s ciljem odmicanja od stanja ranjivosti sistema.
Na pitanje šta bi trebalo preduzeti kako bi se smanjio javni dug i budžetski deficit, Kasalica je odgovorila da bi trebalo da je vrijeme da se ekonomskom politikom ozbiljno bavi kroz dodatno jačanje crnogorskog žilavog malog i srednjeg biznisa, uz računovodstvenu strukturnu reformu koja će privrednicima donijeti novi zamah, bankarsku podršku,a kako bi nastavili da stvaraju novu vrijednost uz potrebno jačanje timova i novog zapošljavanja.
“Ili, drugačije ali isto: nažalost, javni dug i budžetski deficit se bolje rješavaju privrednom inicijativnošću nego ortodoksnim receptima štednje koja vodi u recesiju. Uz samo jednu pretpostavku, minimum finansijske agregatne tolerancije: da se ne smije kasniti sa plaćanjima kamata na preuzete ino i lokalne kredite, jer mi radimo u okruženju eura kao uvezene valute, pa moramo biti visoko finansijski odgovorni prema preuzetim kreditnim obavezama”, upozorila je Kasalica.
Ne vrijedi nam jedna dionica puta
Na pitanje da li je planirana prodaja koncesije za autoput dobra za Crnu Goru, s obzirom na to da cijeli autoput ne može biti završen u skorije vrijeme, Kasalica je odgovorila da uz jednu dionicu koncesija nema vrijednost, posebno kao potencijalni spin oko upravljanja javnim dugom za sanacioni plan.
“Međutim, ukoliko se finansiranje autoputa uvede u zajednički projekat kroz ponudu koncesije, onda to na nivou ozbiljnog, prostudiranog i finansijski stabilnog projekta može da ima svoju razvojnu budućnost, ukoliko stvarno uspijemo da se uvežemo na međunarodnu mrežu, što valjda jeste bila skrivena želja potpisnika ovih ugovora države”, rekla je Kasalica.
Predlog sanacije javnog duga podrazumijeva, osim prodaje koncesije za autoput, i davanje subvencija potencijalnom kupcu u situacijama nedovoljnog saobraćaja. Žugić je nedavno kazao da postoje banke iz Londona koje su zainteresovane za koncesije.
Bonus video:
